چکیده:
مطالعة حاضر با هدف بررسی سطح خوانایی کتاب فارسی پایة هفتم سال تحصیلی ۹۶-۹۵ بر اساس سه شاخص خوانایی سنجی فوگ، فرای و فلش انجام گرفت. این مطالعه در پی دستیابی به این مهم بود که کتاب نام برده از نظر رعایت اصول برنامه ریزی محتوایی، تا چه میزان با فرمول های خوانایی سنجی مذکور مطابقت دارد. روش پژوهش، تحلیل محتوا به روش توصیفی و با استفاده از سه فرمول فوگ، فرای و فلش بود. پرسش هایی که این مطالعه به دنبال پاسخگویی به آن ها بود، از این قرار است:
۱. آیا قدرت خوانایی مطالب کتاب با قدرت خوانایی فراگیران پایة هفتم دورة اول متوسطه، از نظر ملاک های سطح سنی و سطح یادگیری مطابقت دارد؟ ۲. آیا مطالب و محتوای منبع مورد بررسی می تواند به صورت مستقل و بدون نیاز به معلم، آموزش داده شوند؟ ۳. آیا در تدوین مطالب کتاب مذکور، اصول برنامه ریزی درسی ازجمله اصل ساده به دشواری رعایت شده است؟ ۴. میزان خوانایی منبع مورد نظر، به وسیلة فرمول های فلش، فوگ و فرای تا چه میزان بر یکدیگر انطباق دارد؟
در راستای پرسش های پژوهش، تجزیه وتحلیل داده های حاصل از محتواسنجی نشان داد که در کتاب فارسی پایة هفتم سال تحصیلی ۹۶-۹۵:
۱. محتوای کتاب تناسبی با سطح هفتم ندارد. مطابق فرمول فرای، فوگ و فلش، سطح خوانایی این کتاب، در سطح دانشگاه و حتی مناسب برای بعد از دانشگاه است. ۲. ازآنجاکه دشواری مطالب بیش ازاندازه است، نمی تواند به صورت خودآموز مورد استفاده قرار گیرد. ۳. فرایند تنظیم مطالب از نظر تعداد جملات در بخش های ابتدایی، وسط و انتهایی نشان دهندة این است که تا حدودی اصل ساده به دشواری مطابق شاخص فوگ رعایت شده ولی مطابق با معیارهای فلش و فرای، اصل مذکور رعایت نشده است. ۴. میزان خوانایی منبع مورد نظر، به وسیلة فرمول های فلش، فوگ و فرای به میزان زیادی با یکدیگر مطابقت دارند.
خلاصه ماشینی:
"خوانایی سنجی با استفاده از فرمول فلش جدول ٢ اطلاعات برگرفته از کتاب فارسی پایۀ هفتم برای تعیین سطح خوانایی به وسیلۀ فرمول فلش نتیجۀ نممتون ه های جتمعلده دا طومل یانجگمیلن ها ضر١د٠ر/١عدد تعداد هجاها ٠/٨٤٦ طبق فرمول ضرب در عدد محاسبه انتخاب شده فلش متن اول (درس ١٥ ٦/٦٦ ٦/٧٥ ٣٠٥ ٢٨٥/٠٣ ٤٤/٤٤٥ چهارم ) متن دوم ١٤ ٧/١٤ ٧/٢٤ ٢٣٢ ١٩٦/٢٧٢ ٤/٢٢ (درس نهم ) متن سوم (درس ١٢ ٨/٣٣ ٨/٤٥ ٢٧٥ ٢٣٢/٦٥ ١٧/٣٦ شانزدهم ) مجموع ٤١ ٢٢/١٣ ٢٢/٤٤ ٨١٢ ٦٨٦/٩٥ ٦٦/٠٢٥ میانگین ١٣/٦٦ ٧/٣٧ ٧/٤٧ ٢٧٠/٦٦ ٢٢٨/٩٨٤ ٢٢ همان طور که از جدول بالا برمی آید، میانگین تعداد جملات برای ســه نمونه متن یک صد کلمه ای ، ١٣/٦٦، میانگین طول جمله ها ٧/٣٧، میانگین تعداد هجاها ٢٧٠/٦٦ اســت .
شمارة ۶۲ ̈e سال شانزدهم ̈e 119 تابسنان ۱۳۹۶ ̈e جدول ٣ اطلاعات برگرفته از کتاب فارسی پایۀ هفتم برای تعیین سطح خوانایی به وسیلۀ فرمول فوگ نمونه متن های تعداد میانگین تعداد حاصل جمع ضرب در انتخاب شده جمله ها طول جمله ها واژه های دشوار دو ستون ٠/٤ (مدترن اول چهارم ) ١٥ ٦/٦٦ ٥٥ ٦١/٦ ٢٤/٦٦ متن دوم ١٤ ٧/١٤ ٣٩ ٤٦/١٤ ١٨/٤٥ (درس نهم ) (مدترن سوشم انزدهم ) ١٢ ٨/٣٣ ٥٢ ٦٠/٣٣ ٢٤/١٣٣ مجموع ٤١ ٢٢/١٣ ١٤٦ ١٦٨/١٣ ٦٧/٢٥٢ میانگین ١٣/٦٦ ٧/٣٧ ٤٨/٦٦ ٥٦/٠٤ ٢٢/٤١ تجزیه وتحلیل داده ها نشان می دهد: الف .
٣. در ســؤال سوم پژوهش ، به دنبال پاســخ به این سؤال بوده ایم که «آیا در تدوین مطالب کتاب مذکور، اصول برنامه ریزی درســی ازجمله اصل ساده به دشواری رعایت شده است ؟» در پاسخ به این سؤال می توان گفت که طول جملات و تعداد هجاها نشان می دهد که فرایند تنظیم مطالب از اصل ســاده به دشــوار، پیروی نکرده اســت و از این نظر بــا یافته های حاصل از پژوهش شــیخ زاده (٧٨٣١) و فضل الهی و ملکی توانا (٠٩٣١) مطابقت دارد."