چکیده:
بازارهای ادواری هفتگی از قدیم در شهرهای مختلف رواج داشته و یکی از مشخصههای اصلی شهرها شناخته میشده است. در چند دهة اخیر این بازارها که یکی از پدیدههای نوظهور در جغرافیای اقتصادی و اجتماعی است، بهسرعت در نقاط روستایی نیز برپامیشوند. با توجه به جایگاه مهم این بازارها در زندگی روستاییان، شناخت تحولات و روابط بین آنها و نواحی روستایی پیرامونی، همچنین میزان انطباق آن با طرحهای فرادست بسیار ضروری است. هدف از انجام تحقیق حاضر، شناخت بازارهای ادواری روستایی شهرستان آققلا و تحلیل میزان انطباق مکانیابی آنها با نظام سلسلهمراتبی سکونتگاههای روستایی است. این تحقیق، توسعهای ـ کاربردی و از حیث روششناسی نیز اکتشافی و توصیفی ـ تحلیلی است. شیوة جمعآوری دادهها و اطلاعات پژوهش، اسنادی و میدانی و ابزار اصلی تحقیق، پرسشنامۀ محققساختهای است که با توجه به وضعیت جامعه آماری در دو نوع خریداران - فروشندگان تهیه شد. تعداد 342 پرسشنامه، تکمیل و به کمک روشهای آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمونهای کایاسکوئر، منویتنی) تجزیه و تحلیل شد.نتایج این تحقیق نشان میدهد بر اساس مدلهای مختلف (کمترین فاصله، جمعیت و وزندهی خدمات)، بازارهای هفتگی روستایی که در مراکز دهستان برپاشدهاند با مراکز منظومها و مجموعههای روستایی انطباق بیشتری دارند و به دلیل توجه دولت و حجم جمعیت از شعاع عملکردی بیشتری برخوردارند؛ در مقابل، آن بازارهایی که در روستاهای عادی شکل گرفتهاند و با مراکز حوزههای روستایی منطبقند، به سبب جمعیت کمتر، عملکرد ضعیفتری دارند.
خلاصه ماشینی:
/ نقشه - ١: موقعيت بازارهاي هفتگي شهري و روستايي شهرستان آق قلا جدول - ٣: تقسيمات سياسي شهرستان آق قلا به تفکيک بخش ، دهستان و تعداد آبادي سال ١٣٩٠ شهرستان شهرهاي تابعه بخش مرکز بخش دهستان مرکز دهستان شهر تعداد آبادي شيخ موسي گري دوجي 16 آق قلا مرکزي آق قلا آق آلتين عطا آباد آق قلا 14 آق قلا گرگان بوي قانقرمه 25 مزرعه شمالي انبار الوم 21 انبارالوم وشمگير انبارآلوم انبارالوم مزرعه جنوبي چين سبيلي 9 جمع 2 2 2 5 5 2 85 ماخذ: معاونت برنامه ريزي استان گلستان ، ١٣٩٠ / / / / / / / / / / / / / / / نقشه -٢:موقعيت شهرستان در کشور و استان / / / / / / / / / / / / / / / نقشه - ٣: پراکنش دهستان ها و روستاهاي شهرستان يافته هاي تحقيق الف ) تحليل و ارزيابي شيوة مکان يابي بازارهاي هفتگي با استفاده از مدل مجموع حداقل فواصل مدل مجموع حداقل فواصل يکي از مدل هاي کاربردي براي مکان يابي مناسب استقرار برخي مؤسسات خـدماتي و نيز سطح بندي نظام هاي سکونتگاهي روستايي است ؛ زيرا بر اساس اين مدل ، جايي که حداقل امتيـاز را بـه دسـت آورد، در واقع کمترين فاصلة متوسط را نسبت به ساير سکونتگاه ها دارد.