چکیده:
یکی از مهمترین طرحها و برنامههای دولت برای ساماندهی و توسعه روستاهای کشور، تهیه و اجرای طرح هادی روستایی است که با هدف توسعه و عمران روستاها، تأمین و توزیع عادلانه امکانات و خدمات بهزیستی و عمومی، ایجاد شبکه ارتباطی منظم و ... انجام شده است و بنابراین، امروزه نقش مهمی در بهبود زیستپذیری مناطق روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی محل زندگی، رضایت از استانداردبودن محل و کیفیت زندگی افراد دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی آثار اجرای طرحهای هادی روستایی بر زیستپذیری جوامع محلی در روستاهای دهستانهای گیلوان و چورزق (در شهرستان ابهر) است. روششناسی پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است که با روش ترکیبی کتابخانهای و روش پیمایشی با ابزار پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، 16 روستای دو دهستان گیلوان و چورزق هستند که طرح هادی در آنها اجرا شده است. تعداد حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران در سطح خانوار برابر با 141 نفر است که تصادفی توزیع شدهاند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آماره توصیفی و استنباطی (t تکنمونهای و رگرسیون چندمتغیره) و برای بررسی روستاها از نظر توزیع فضایی از الگوی وایکور استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان میدهند که میانگین آثار طرح هادی بر زیستپذیری مناطق روستایی محدوده مطالعهشده در سطح کمتر از حد متوسط (3) است و آزمون t تکنمونهای، آن را تأیید میکند و تفاوت از حد مطلوبیت را بهشکل منفی نمایش میدهد. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان میدهند که بیشترین اثرگذاری طرحهای هادی از نظر زیستپذیری بر جوامع روستایی در بعد کالبدی است. همچنین تحلیل فضایی توزیع روستاها در شهرستان مطالعهشده در ابعاد ششگانه، تفاوت معنادار زیادی را در محدوده یادشده نشان میدهد؛ بهطوری که روستاهای جیا و تشویر بهترتیب با میزان صفر و 13/0 دارای بالاترین رتبه و روستاهای شیت و جورزگان بهترتیب با میزان 95/0 و 79/0 دارای پایینترین رتبه از نظر برخورداری از میزان زیستپذیری بین روستاهای محدوده مطالعهشده هستند.
خلاصه ماشینی:
بررسي آثار اجراي طرح هاي هادي روستايي بر زيست پذيري جوامع محلي (مطالعه موردي: دهستان هاي گيلوان و چورزق در استان زنجان ) حمدالله سجاسي قيداري ١*، احمد رومياني ٢، سميه صانعي 3 ١- استاديار گروه جغرافيا، دانشگاه فردوسي مشهد، مشهد، ايران ٢- کارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه ريزي روستايي، دانشگاه فردوسي مشهد، مشهد، ايران ٣- استاديار جغرافيا و برنامه ريزي روستايي، دانشگاه پيام نور اروميه ، اروميه ، ايران چکيده يکي از مهم ترين طرح ها و برنامه هاي دولت براي ساماندهي و توسعه روستاهاي کشـور، تهيـه و اجـراي طـرح هادي روستايي است که با هدف توسعه و عمران روستاها، تأمين و توزيع عادلانه امکانـات و خـدمات بهزيسـتي و عمومي، ايجاد شبکه ارتباطي منظم و ...
ايـن طرح ها پس از پيروزي انقلاب اسلامي به دليل توجه ويژه دولت به روستاها و در راستاي بهبود وضعيت اجتماعي - اقتصادي و به ويژه کالبدي آن ها در دستور کار قرار گرفتند (بنياد مسکن انقلاب اسـلامي، ١٣٦١: ١٣٦؛ بنيـاد مسـکن انقـلاب اسـلامي، ١٣٦٦: ٢؛ رضـواني، ١٣٨٣: ١٥٥-١٥٣؛ پژوهشـکده سـوانح طبيعـي، ١٣٨٨: ١٢) و آثـار مختلـف اجتماعي، اقتصادي، کالبدي و زيست محيطي بر سکونتگاه هاي روستايي دارنـد (مطيعـي لنگـرودي و يـاري، ١٣٨٩: ٤٩).
فضاها و کاربريهاي عمومي در روستاها ظرفيت و قابليـت لازم را بـراي پاسـخگويي بـه نيازهـاي زنـدگي و دغدغه هاي روستاييان به ويژه نسل جوان ندارند (ملک حسيني و درگاهي، ١٣٨٩: ١٥٤) و از اين رو، تهيـه و اجـراي طرح هاي هادي روستايي يکي از ابزارهاي مناسب براي زيست پذيرسازي و پاسخگويي بـه دغدغـه هـاي روسـتاييان است و نقش مهمي در توسعه پايدار و پيشرفت روستا بازي ميکند.