چکیده:
تحلیل و بررسی فعالیتهای علمی یک جامعه، نقش مهمی در برجستهکردن نقاط ضعف و قوت اینگونه فعالیتها دارد و زمینه را برای کاهش موانع پیشرفت علمی فراهم میکند. این مقاله به منظور تحلیل روشها و موضوعات مقالههای علمی - پژوهشی چاپشده در مجلات جغرافیایی ایران در 5 سال (از ابتدای سال 1388 تا انتهای سال 1392) تهیه شده است. واحد نمونۀ این تحقیق، مجموع مقالههای چاپشده در سه مجلة «جغرافیا و توسعه»، «تحقیقات جغرافیایی» و «فضای جغرافیایی» است که 596 مقاله را شامل میشود. معیارهای انتخاب مجلات نمونه عبارتند از: داشتن درجۀ علمی - پژوهشی، چاپ منظم و متوالی مجله طی سالهای مطالعهشده، فراگیربودن عنوان مجله برای موضوعات جغرافیای انسانی و طبیعی و انتخاب یک مجله از دانشگاه آزاد اسلامی.
تحقیق حاضر بر این فرض استوار است که فضای حاکم بر جغرافیای ایران بر جغرافیای کمّی و آماری تکیه دارد و موضوعات نظری و تبیین دیدگاههای تئوریک، جایگاهی در نوشتههای جغرافیایی ندارند. روش تحقیق در این مطالعه، روش تحلیلی از نوع فراتحلیل است و شیوة جمعآوری اطلاعات، اسنادی است.
نتایج نشان میدهد کوشش مسئولان نشریهها، موجب چاپ مداوم و روند صعودی در تعداد مقالهها است. رویکرد غالب در مقالهها، رویکردی پوزیتیویستی و مطالعات پایه و نظری بسیار اندک است. موضوع بیشترین مقالهها در هر سه نشریه در حوزة اقلیمشناسی است و روش مطالعات هم بیشتر از نوع اسنادی است. ناهمگونی و بیعدالتی فضایی در تحقیقات جغرافیای کشور بسیار محسوس است. تنها ده درصد از مطالعات، دربردارندۀ مطالعات ملی است. همة مقالهها آزمون نظریههای موجود را دربردارد و نظریة جدیدی ارائه نشده است. سه مجله در 10 شاخص، نکات مشترک زیادی داشتند و به همین دلیل، نتایج حاصل از این تحقیق به سایر مجلات جغرافیایی کشور تعمیم داده میشود.
خلاصه ماشینی:
فراتحليل مقاله هاي علمي - پژوهشي در مجله هاي جغرافيايي ايران در بازة زماني ١٣٨٨ تا ١٣٩٢ (نشريه هاي مطالعه شده : «جغرافيا و توسعه »، «تحقيقات جغرافيايي » و «فضاي جغرافيايي ») آنا مرادنژاد رحيم بردي * ١- دکتراي تخصصي ، مازندران ، بابلسر، پرديس دانشگاه مازندران ، دانشکدة علوم انساني ، گروه جغرافيا چکيده تحليل و بررسي فعاليت هاي علمي يک جامعه ، نقش مهمي در برجسته کردن نقاط ضعف و قوت اين گونه فعاليت هـا دارد و زمينه را براي کاهش موانع پيشرفت علمي فراهم مي کند.
در اين تحقيق نيز براي تحليل يافته هاي مقاله هـاي نشـريه هـاي «جغرافيـا و توسـعه »، «تحقيقـات جغرافيـايي » و «فضاي جغرافيايي » از روش فراتحليل استفاده شده است تا نتـايج تحقيقـات ، ترکيـب و يکپارچـه سـازي و از آن هـا استفادة علمي و کاربردي شود.
توزيع مقاله هاي چاپ شده از نظر موضوع بررسي مقاله ها بر اساس موضوع تحقيق ، نشان مي دهد موضوع اقليم شناسي در هر سه مجله ، بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده است ؛ به طوري که در طول ٥ سال از مجموع ٥٩٦ مقاله ، ٢٢١ مقالـه يعنـي ٣٧ درصـد کـل مقاله ها اين موضوع را مطرح کرده اند.