چکیده:
در این جستار نگاهی دیگر به کتاب غلط ننویسیم، نوشته ابوالحسن نجفی انداختهایم. با مرور نقدهای پیشین مشخص شد که عمده نگاهها و نقدها بر دو جریان فکری متباین استوارند؛ نخست نگاهی زبانشناختی که زبان را نظامی زنده و پویا میشناسد که تجویز را درباره آن، غیرعلمی میداند؛ دوم نگاهی است که با برجسته کردن کارکردهای ادبی و اجتماعی زبان و با توجه به پیشینه فرهنگی آن، هرگونه تغییری را تنها در چارچوب قواعد دستور و پیشینه زبان میپذیرد. با بررسی کتاب غلط ننویسیم فارغ از نقدهای پیشین، اشکالاتی دیده میشود که با وجود چاپهای مکرر کتاب هنوز مرتفع نشدهاند. پارهای از اشکالها چون حروفچینی کتاب، شیوه آوانگاری مدخلها، ارجاعدهی به منابع، مدخلهای مشمول حکمی واحد و... در تمام کتاب وجود دارند؛ دسته دیگری از اشکالها مربوط به مدخلهایی خاصند که به ترتیب الفبایی در این جستار آمدهاند. با وجود نقدهایی که بر این کتاب نوشتهاند، و اشکالهایی که در آن هست، همچنان کتابی کاربردی است که بر بسیاری از مسائل زبان فارسی امروز انگشت نهاده است و میتواند در پیشگیری از ورود بسیاری از واژگان غیرضرور به زبان و نیز تحتتاثیر قرارگرفتن زبان فارسی از ساختهای نحوی زبانهای بیگانه موثر باشد.
خلاصه ماشینی:
چنانکـه پـیش از وی نیز برای نمونه ناتل خـانلری در خاتمـه کتـاب دسـتور زبـان فارسـی دو بخـش را بـا عنوان های «نکته هایی درباره زبان فارسی » و «نکته هایی درباره فصاحت زبان فارسی » بـه همین مقوله نگارش و ویرایش یا همان پرهیز از غلط نوشتن پاره ای عبارات و واژگـان اختصاص داده است که عمدتا ناظر به بحث گرته بـرداری از زبـان هـای فرنگـی اسـت .
٣. پاره ای نکات ذیل مدخل ها در صفحه دوم کتاب ، بیتی به عنوان شاهد ذیل مدخل آبان /ابان آمده اسـت کـه روشـن سازد صورت ابان نیز در زبان فارسی کاربرد داشته است ؛ نکته اینجاست که اولا بنـا بـه ضرورت وزن نمی توان واژه را جز ابان خواند.
» باطنی در نقد خود بر کتاب ذیل همین مدخل توضیحی آواشناختی داده است ، و آن اینکه اهل هر زبانی «مخرج » هر حرفی را دارند، چون امکان تلفظ آن را دارند، اما چون آن صدا را در زبانشان ندارند، نیازی نیز به تولید آن ندارند، (١٣٦٧) کـه اسـاس علمـی سخن وی درست است ، اما پاسخ مقدری نیز به ایراد خود داده است که «ممکـن اسـت استاد نجفی جواب بدهند قدما مخرج را در این معنی یعنی اطلاق به صدا نیـز بـه کـار برده اند»، و در توضیح آن به مغلطه ای دست زده اند.