چکیده:
شناسایی تیپ های هوایی باران آور تهران بر اساس محاسبه چرخندگی
علی جانی بهلول*
* دانشگاه تربیت معلم تهران
به منظور شناسایی تیپ های هوایی باران آور در تهران، روزهای بارش یک میلی متر و بیشتر ایستگاه تهران در دوره 95-1990 استخراج گردید. در این روزها داده های رقومی نقشه های هوای ساعت 12 گرینویچ سطح زمین منطقه 20 تا 47.5 درجه شمالی و 35 تا 67.5 درجه شرقی در تلاقی های 5.2 درجه از داده های بازسازی شده NCEP تهیه گردید. سرعت و شدت جریان و مقدار چرخندگی برسی تلاقی تهران بر اساس روش کمی جنکینسون محاسبه شد. بر اساس این اطلاعات و با توجه به بررسی تیپ های هوا و نقش آنها در سه گروه بارشی سبک، متوسط، و سنگین تهران بر اساس سیستم های سیکلونی و آنتی سیکلونی و هشت جهت جغرافیایی، تعداد 24 الگوی فشار شناسایی شد. از بررسی دوباره این الگوها 10 تیپ هوا شناسایی گردید. برای هر کدام از تیپ های هوا یک روز بارشی نماینده انتخاب گردید و در روز مذکور نقشه سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال ترسیم گردید. نتایج تحقیق نشان داد که استفاده از محاسبات چرخندگی برای تعیین هوا در ایران بسیار دقیق تر و آسان تر از روش های دیگر است. در بین سطوح اتمسفری سطح 500 هکتوپاسکال مهمتر از سطوح دیگر است. در این سطح هم فرود سوریه نقش اصلی در بارش های تهران دارد. تعداد بیشتری از تیپ های هوا ماهیت سیکلونی دارند و بارش های سنگین توسط سیکلونی رخ داده اند. تیپ های سیکلونی در دوره سرد سال فراوان ترند و تیپ های آنتی سیکلونی در فصل بهار بیشتر هستند.
خلاصه ماشینی:
"بدینجهت در این پژوهش الگوهای فشار سطح زمین در روزهای بارش تهران بررسی شده و براساس روش جنکینسون تیپهای هوایی مؤثر شناسایی گردید.
پراکندگی فشار سطح زمین در ساعت 12 روزهای بارندگی تهران برای تلاقیهای با فاصلهء 5/2 درجهء منطقهء خاورمیانه در محدودهء 35 تا 5/67 درجه شرقی و 20 تا 5/67 درجهء شمالی از دادههای رقومی بازسازی شده مرکز پژوهشهای اقلیمی دانشگاه انگلیای شرقی انگلستان واقع در شهر نورویچ تهیه شد.
1-براساس شکل 1 شدت و جهت جریان هوا در ایستگاه تهران(تلاقی 35 درجهء شمالی و 5/52 درجهء شرقی که با T مشخص شده است)محاسبه شد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) که در آن F سرعت جریان هوا برحسب m/s ، U مؤلفهء غربی و V مؤلفهء جنوبی باد هستند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 2 نقشههای هوای ساعت 12 گرینویچ زمین(ستون چپ)و سطح 500 هکتو پاسکال(ستون راست) روزهای نمایندهء تیپهای هوای آنتیسیکلونی،سیکلونی،و شمالی،نشانه و تاریخ و مقداری بارش هر تیپ در پایین نقشه نوشته شده است.
نتیجه در این تحقیق با استفاده از روش کمی محاسبهء چرخندگی و براساس آمار فشار سطح زمین در محدودهء 35 تا 67 درجهء شرقی و 20 تا 47 درجهء شمالی تیپهای هوا و جهت جریان روزهای بارش یک میلیمتر و بیشتر ایستگاه تهران در دورهء 95-1990 تعیین گردید.
تغییرات بارندگی روزانه در طی روزهای مطالعه با تغییرات فشار سطح زمین بسیار ناچیز است(شکل 17)طبق این شکل افزایش بارش تهران با کاهش ارتفاع سطح 500 هکتوپاسکال بر روی عراق همبستگی منفی دارد."