چکیده:
بررسی الگوهای سینوپتیک بارش های روزانه در غرب ایران
جهان بخش اصل سعید,ذوالفقاری حسن
در این مطالعه به منظور بررسی الگوهای زمانی و مکانی بارش های روزانه داده های 22 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتوژی منطقه غرب ایران (شمال غرب تا جنوب غرب) طی یک دوره آماری20 ساله (1971تا 1990) مورد استفاده قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا با استفاده از روش آماری تحلیل عاملی، ماتریس بارش های روزانه ایستگاه های مذکور، ناحیه بندی گردید.آن گاه بر اساس نتایج تحلیل عاملی، پنج ناحیه بارش روزانه به نام های مرکزی، ناحیه شمال غربی، ناحیه جنوب غربی، ناحیه خزری (شمال شرقی) و ناحیه شرقی، مشخص گردید. سپس الگوهای سینوپتیک حاکم بر هر از نواحی بارش فوق بر اساس نقشه های سینوپتیک کوچک مقایسه اطلس های روسی در سطح 500 هکتوپاسکال و سطح زمین، شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این بررسی، حاکی از وجود اختلافات معنی دار در الگوی مراکز کم ارتفاع فرود موج کوتاه، محور فرود (سطح 500 هکتوپاسکال) و مراکز کم فشار، شدت فعالیت، فراوانی وقوع و مسیر حرکت آن ها (سطح زمین) در بین نواحی بارش می باشد.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 3 موقعیت مکانی محور فرودها در شروع بارشهای ناحیهء مرکزی بررسی و تطبیق دقیق محور فرودها و دادههای بارش روزانه در بین 20 موج بارش مورد مطالعه،نشان داد که بهترین شرایط برای شروع بارشهای مرکزی موقعی است که محور فرود از جنوب دریای سیاه در امتداد جنوب ترکیه،عراق،و غرب خلیج فارس قرار میگیرد.
در این رابطه،ذکر دو نکته ضروری است: 1-در روز اوج بارش هر موج مرکزی که شدت بارشهای آن در تمام ایستگاهها افزایش مییابد،محور موج کوتاه به طرف شرق جابه جا میشود و بهغیراز چند مورد استثنایی،شرایط کلی و عمومی حاکم بر موقعیت محورها در روز اوج بارشها نشان میدهد که محور فرودها عموما با یک جهت شمال غربی-جنوب شرقی به سمت شرق کشیده شدهاند.
بررسیها نشان میدهند که در فاصلهء بین نصف النهار 40 تا 50 درجهء شرقی،مناسبترین شرایط برای بروز (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 9 مسیرهای جابه جایی محور فرودها در بارشهای ناحیهء مرکزی ناپایداری موج کوتاه جوی و افزایش بارندگی فراهم میباشد.
بررسی 20 موج بارش با هدف شناسایی الگوهای جامع سینوپتیک آنها در ناحیهء شرقی بیانگر نکات زیر است: 1-در تشریح بارشهای این ناحیه موج ناپایداری در امتداد مدار 60 درجهء شمالی از شمال غرب آسیا تا جنوب آن گسترش مییابد که با توجه به نزدیکی محور فرو موج کوتاه به مرزهای شرقی منطقهء مورد مطالعه،ناپایداری ضعیفی در ناحیهء شرقی ایجاد میشود."