چکیده:
بررسی اجتماعی مشاغل غیررسمی در جمع آوری مواد زاید جامد شهری استان خراسان
وثوقی فاطمه*
* پژوهشکده امیرکبیر
یکی از معضلات اجتماعی در اکثر شهرهای ایران، وجود مشاغل غیررسمی و تبعات ناشی از آن است. جمع آوری، تفکیک و باز یافت مواد زاید توسط فعالان غیررسمی و دوره گردها، یکی از انواع مختلف مشاغل غیررسمی است. در ایران، تاکنون تلاش زیادی از سوی سازمانها و بخشهای دولتی برای جمع آوری یا ساماندهی دوره گردها و فعالان غیررسمی در زمینه تفکیک و بازیافت مواد زاید در سطح شهرها صورت گرفته است، اما چون وضعیت اجتماعی- اقتصادی این افراد کاملا بررسی نشده و تشکیلات سلسله مراتبی سازمان یافته آنها به طور دقیق شناسایی نگردیده است، مقابله با آنان نه تنها چاره ساز نبوده و فعالیت آنها را محدود نکرده است بلکه روز به روز بر تعداد و گستره فعالیت آنان اضافه شده است.
هدف این مقاله، شناسایی فعالان غیررسمی در امر جمع آوری زایدات قابل بازیافت در استان خراسان و خاستگاه اجتماعی- اقتصادی این قشر از اجتماع و انگیزه های این افراد جهت انجام این نوع فعالیت می باشد. بررسی تشکیلات سلسله مراتبی این فعالان از نظر اجتماعی و اقتصادی، یکی دیگر از اهداف این تحقیق است.
خلاصه ماشینی:
"در ایران،تاکنون تلاش زیادی از سوی سازمانها و بخشهای دولتی برای جمعآوری یا ساماندهی دورهگردها و فعالان غیررسمی در زمینه تفکیک و بازیافت مواد زاید در سطح شهرها صورت گرفته است،اما چون وضعیت اجتماعی-اقتصادی این افراد کاملا بررسی نشده و تشکیلات سلسلهمراتبی سازمان یافته آنها بهطور دقیق شناسایی نگردیده است،مقابله با آنان نهتنها چارهساز نبوده و فعالیت آنها را محدود نکرده است بلکه روزبهروز بر تعداد و گستره فعالیت آنان اضافه شده است.
این امر به دلایل مختلف از جمله موارد ذیل،سازمانهای رسمی و دولتی را بر آن داشته است که برای جمعآوری یا ساماندهی این فعالان اقدامهایی را انجام دهند: -ایجاد مشاغل کاذب در سطح شهرها؛ -انجام بازیافت توسط این افراد و نظارت نداشتن بر آنها باعث میشود هیچ سودی متوجه بخش دولتی نگردد؛ -استفادهء نامطلوب و غیربهداشتی از این موارد در کارگاهها و صنایع بازیافت و به خطر انداختن بهداشت جامعه.
سازمانهای رسمی و دولتی تاکنون تلاش زیادی برای جمعآوری دورهگردها و فعالان غیررسمی در زمینهء بازیافت مواد زاید از سطح شهرها صورت دادهاند،اما چون وضعیت اجتماعی- اقتصادی این افراد و تشکیلات سلسلهمراتبی سازمان یافته آنها کاملا شناسایی نشده،عمدتا مقابله با آنان،سطوح پایین این تشکیلات را دربرگرفته و اقدامهای انجام شده بیشتر به جمعآوری دورهگردها از سطح شهر یا جریمه کردن آنها انجامیده است،اما همین افراد پس از رها شدن دوباره به کار سابق خود ادامه دادهاند.
در مجموع،برای فعالان غیررسمی در امر جمعآوری مواد زاید خشک قابل بازیافت،مشکلات ذیل را میتوان ذکر نمود: -بهدلیل سودجویی محض،تاجران مربوط توجهی به شرایط زندگی افراد تحت امر خود ندارند و اصولا از نظر اداری هیچ رابطهای بین تاجران و این افراد نیست."