چکیده:
پراکندگی جغرافیایی و شناخت حوزه اجتماعی اقلیت سیک در شهر زاهدان
کریمیان بستانی مریم*
* دانشگاه زاهدان
در این مقاله با مطالعه بافت اجتماعی شهر زاهدان ـ که بیش از هشتاد سال از عمر آن نمی گذرد در می یابیم که نخستین ساکنان دزداب قدیم (زاهدان جدید) که به منزله پلی ارتباطی میان هند و ایران عمل می کرده است بلوچهای کپرنشین و سیکها بوده اند ؛ چنان که گفته شده نام زاهدان نیز از شمایل خاص سیکها برگرفته شده است. سیکها، مهاجرانی از کشورهای هند و پاکستان بوده اند که به صورت کارگران خط آهن کویته ـ زاهدان، اولین و قدیمی ترین مساکن و عبادتگاه های خود را در خیابان سعدی و امام خمینی شهر زاهدان بنا نهادند. در حال حاضر حوزه اجتماعی این اقلیت سیک با شاخص های ویژه در بافت قدیمی و مرکزی شهر، خود را نمایان می سازد. از مهمترین آیین ها و احکام سیکها، مراسم عبادت، ازدواج، تدفین و همچنین سالها زندگی مسالمت آمیز آنهاست که قابل مطالعه و بررسی است.
خلاصه ماشینی:
"گودواره،پایگاه اصلی و منحصر به فرد همهء مراسم دینی و جشنها و سوگواریهای مذهبی است و از آنجا که ازدواج در آیین سیکها صورتی مذهبی و مقدس به خود گرفته،تشریفات مربوط به آن نیز در گودواره انجام میگیرد.
شاید هم عمدهترین دلیل آن این است که خانوادهء عروس پس از ازدواج حق ورود به خانه داماد را ندارد مگر اینکه قبل از ورود تمام مخارج خوراک و مدت دیدار خود را حساب کنند و به داماد بپردازند!مراسم عبادت تمام افرادی که در معبد حاضر میشوند-حتی اگر مسلمان و هندو باشند-باید حتما کلاه بر سر بگذارند و اگر کلاهی در دسترس نباشد،باید با یک دستمال سرشان را بپوشانند که این عمل تقلید از اعمال اهلحق میباشد که در حجم خانه(محل و قرارگاه کتاب مقدس)انجام میدهند.
نتیجه تاریخچه سیک در زاهدان به حدود هشتاد سال پیش برمیگردد به مدتی قبل از کشیده شدن راهآهن کویته به زاهدان یا همان دزداب که مشغول حمل کالا از هند به ایران و یا برعکس بودهاند تا زمان پس از احداث خط آهن که به صورت کارگران و فروشندگان لوازم یدکی و...
این امر موجب نارضایتی سیکها گردیده است،زیرا آنها معتقدند با توجه به اینکه در این سرزمین به دنیا آمدهاند یا اینکه سالیان زیادی است که در زاهدان زندگی میکنند نباید مشمول چنین قانونی قرار گیرند.
آنها جز در موارد بسیار اندک با افراد غیر سیک رفتوآمد خانوادگی ندارند و این امر موجب گشته است که تقریبا از جامعه طرد شوند و کلا در حاشیه قرار بگیرند،هرچند حوزهء اجتماعی یا محله آنها در مرکز شهر واقع شده است،باز هم نتوانسته کمک چندانی به آنها بکند."