چکیده:
مطالعه نوسانات بارش، پیش بینی و تعیین فصول مرطوب و خشک زمستانه استان آذربایجان شرقی
خورشیددوست علی محمد,قوی دل رحیمی یوسف
در این مقاله داده های مربوط به عنصر اقلیمی بارش در فصول مختلف یک دوره آماری 41 ساله برای ایستگاه هایی از استان آذربایجان شرقی جهت تحلیل آماری داده های خام بارش و مدل سازی، محاسبه وپیش بینی فصول مرطوب و خشک زمستانه مورد استفاده قرار گرفته است. روش اصلی مورد استفاده دراین پژوهش عبارت از روش تجزیه و تحلیل سریهای زمانی است و برای تبیین نوسانات بارش، ازمدلهای نوسانی و میانگین متحرک و برای پیش بینی فصول آتی مرطوب و خشک از مدل پیش بینی سری زمانی تجزیه استفاده شده است. به منظور تعیین کمی و تفکیک فصل مرطوب و فصل خشک، روش بارش استاندارد شده (SPI) به کار رفته است.
نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از نوسانهای شدید بارش در همه ایستگاه ها است که با شدت و ضعف هایی، توام است. این امر بیانگر علل آب و هوایی نوسانات بارش ایستگاههای آذربایجان شرقی است. از نظر طبقه بندی شدت فصول مرطوب و خشک زمستانه غالبا در ایستگاه های مورد مطالعه حالت بارش نرمال، فصول خشک و نیز دوره مرطوب قابل مشاهده می باشد که فصول خشک از توالی وتداوم بیشتری نسبت به فصول مرطوب برخوردارند. این امر در پیدایش پدیده خشکسالی بی تاثیر نمی باشد.
خلاصه ماشینی:
"ویژگیهای زمانی و مکانی فصول خشک و مرطوب زمستانی ایستگاههای آذربایجان شرقی است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) به منظور آماده کردن دادهها برای پیشبینی دورههای مرطوب و خشک مقادیر SPI با استفاده
جدول 4 ویژگیهای آماری بارش فصل زمستان در ایستگاههای آذربایجان شرقی(2000-1960)
دیگر ایستگاهها بیشتر و دامنه بارش ایستگاه اهر سایر ایستگاهها در زمستان کمتر است و این
با توجه به شکل 2 ایستگاه اهر دارای کمترین و ایستگاه جلفا دارای بیشترین مقدار ضریب تغییرات بارش زمستانه در محدودهء موردمطالعه هستند و این بدان معنی است که ایستگاه
شکل 2 نقشهء طیفی ضریب تغییرات بارش فصل زمستان در ایستگاههای آذربایجان شرقی(2000-1960)
شکل 3 مدلهای نوسانی و میانگین متحرک سه ساله بارش زمستانه ایستگاههای آذربایجان شرقی
که این امر با استفاده از مقیاس طبقهبندی شدت دورههای مرطوب و خشک(جدول 2)صورت
گردیده که در شکل 4 مدل طبقهبندی کیفیت بارش و فراوانی فصول مرطوب و خشک ایستگاه
کمترین تعداد فصول خشک زمستانه از نظر فراوانی نیز در ایستگاه جلفا(به دلیل کم بودن متوسط بارش بلندمدت زمستانه و تأثیر آن در میزان شاخص (SPI بدون فصل خشک و سپس در ایستگاه
-تحلیل و پیشبینی دورههای مرطوب و خشک زمستانه با استفاده از روش سری زمانی تجزیه
شکل 5 مدلهای روند بارش استانداردشده ایستگاههای آذربایجان شرقی(2000-1960) با توجه به شکل 3 می توان دو گروه از ایستگاهها را در سطح استان شناسایی نمود:
جدول 5 پیشبینی و طبقهبندی مقادیر بارش زمستانهای 10 سال(2001 تا 2010)ایستگاههای آذربایجان شرقی
7. قویدل رحیمی،یوسف(1381):تجزیه و تحلیل نوسانات بارش و محاسبه دورههای مرطوب و خشک در آذربایجان شرقی،رسالهء"