چکیده:
آسیب رساندن به تمامیت جسمانی یا معنوی اشخاص، در شرایط خاصی، پیامدهای مدنی و گاه کیفری میتواند درپی داشته باشد. امروزه با تحولات علمی، مصادیق تازهای از این نوع خسارتها آشکار شده که در گذشته وجود نداشته است؛ یکی از این مصادیق، آلوده کردن دیگری با خون آلوده است. هماکنون بسیاری از خطرناکترین و مهلکترین بیماریها با این روش منتقل میشوند. نظربهاینکه گونههایی از این موضوع، جنبههای کیفری و جرمشناختی دارند، این نوشتار با رویکرد کیفری تدوین شده است. بنابراین، پرسش اصلی مقاله این است: احکام تکلیفی و وضعی، و نیز حدود مسئولیت کیفری فرد انتقالدهنده چیست؟
براساس دستاوردهای این تحقیق، انتقال عمدی خون آلوده به خود یا دیگری، بدون غرض عقلایی، حرام است. ازنظر مسئولیت کیفری نیز چنانچه این انتقال به آسیب و فوت انتقالگیرنده منجر شود، مرتکب، مستحق مجازاتی است که براساس شرایط، متفاوت خواهد بود؛ درحالیکه انتقال غیرعمدی، تنها مستلزم پرداخت خسارت (دیه یا ارش و هزینههای درمان) است.
Under certain conditions، injuring a person`s physical and spiritual entirety can cause some civil and criminal consequences. Nowadays، some new examples of these such damages which did not exist in the past، have been revealed by the scientific developments. Contaminating blood is one of them that is transferring many of the most dangerous and the most fatal diseases to others now. Considering that some forms of this subject have criminal and criminological aspects، the criminal feature of this subject is to be taken an account in this paper. The main question of this paper is: what are the obligatory and conventional orders، and the limits of a transferor`s criminal liability?
According to the achievements of the research، transfusing contaminated blood into oneself or another without any reasonable motive، and deliberately، is forbidden. Where، in accordance with the criminal responsibility، this transfer is resulted to injury or death of another، its perpetrator is entitled to punishment which has different conditions. But its involuntary transfer is only resulted into compensation (diyah، arsh and cure costs). This paper is written with a descriptive-analytical method and a current jurisprudential one.
خلاصه ماشینی:
حکم وضعی انتقال خون آلوده به خود چنانچه با آگاهی از آلوده بودن خون صورت پذیرد، هیچگونه مسئولیتی برای کسی (اعم از فرد یا سازمان) که خون را دراختیار او گذاشته است، ندارد چون شخص، با علم و آگاهی، علیه خود اقدام کرده است و قطعا هیچگونه مسئولیت کیفری برای انتقالدهنده درپی ندارد و آسیبهای احتمالی، به اصطلاح فقیهان، هدر است؛ 31 چون در این حالت، هیچ فردی را جز مجنیعلیه نمیتوان مسئول شناخت؛ البته، او، بستهبه نوع خطر ایجادشده، میتواند تعزیر شود (محقق حلی، 1409: ج4، ص973).
بنابراین، در محل بحث، پرسش این است که حکم وارد کردن خون آلوده به بدن دیگری، پیشازآنکه آسیبی به او برسد، چیست؟ حکم این عمل، هرچند با رضایت مجنیعلیه باشد، حرمت است، زیرا جان او را در معرض خطر جدی قرار داده است و مشمول ادلۀ حرمت اضرار به دیگری یا حرمت قتل ـ که قبلا بدان اشاره شده ـ میگردد.
حکم وضعی جدای از هرچه در حکم تکلیفی گفته شود، پرسش این است که آیا عامل انتقال عمدی خون آلوده، مستحق قصاص است یا باید دیه و یا ارش بپردازد؟ همانطور که اشاره شد این مبحث، پس از انجام فعل، مطرح میشود؛ یعنی هنگامیکه فردی اقدام به تزریق خون آلوده به دیگری کردهاست.
البته، مجنیعلیه میتواند هزینههای درمان را از جانی مطالبه کند؛ اما قصاص جانی پیش از فوت مجنیعلیه بهدلیل تزریق خون آلوده به او، محل اشکال است، زیرا قصاص در مادون نفس، در مواردی که دقیقا نمیتوان مماثلت را رعایت کرد، انتقال به دیه یا ارش است و اینجا معلوم نیست که با تزریق خون آلوده به جانی، چه عاقبتی در انتظار او خواهد بود، ضمنآنکه این عمل، توالی فاسد دیگری نیز مانند کمک به شیوع این بیماری درپی دارد.