چکیده:
در دو دههء گذشته شاهد همکاریهای علمی و تخصصی بین روانشناسی و پزشکی بودهایم.افزایش منابع علمی مربوط به نقش عوامل روانشناختی در پیشگیری،سببشناسی و درمان بیماریهای جسمی به گسترش توجه روانشناسان از بهداشت روانی محض به بهداشت عمومی و بهداشت جسمی و روانی منجر شده است.این همکاریها باعث پژوهشهای بیشتری شد و زمینه حمایت از الگوی زیستی_روانی_اجتماعی(1) را فراهم آورد.بدین معنی که بیماریهای جسمی در سایه نظام زیست شناختی،روان شناختی و اجتماعی بهتر قابل فهم است. پژوهش و کاربرد این بخش از روانشناسی بیشتر بر مطالب مربوط به سلامت و آسیبهای وارده بر آن متمرکز شده است.منابع زیادی در این زمینه انتشار یافته،انجمنهای ویژهای تأسیس شده،نشریههای جدیدی همچون«روانشناسی بهداشت»(2)و«روانشناسی و بهداشت»(3)چاپ و منتشر شده است.همچنین کنگرههای علمی و برنامههای روان شناختی زیادی برای آموزش بهداشت و پیشگیری اولیه از بیماریها بر پا شده است. بدین ترتیب روانشناسی بهداشت به شکل یک شاخه کاربردی جدید در روانشناسی مطرح شده و خدمات روان شناختی به عنوان یکی از نخستین گامها در بهداشت و پیشگیری از بیماریهای گوناگون جسمی و روانی شناخته شده است. گرچه روانشناسی بهداشت یک موضوع نسبتا جدیدی است که در سال 1980 به عنوان بخش سی و هشتم انجمن روانشناسی امریکا(4)شناخته شده،اما ریشههای آن همچون ریشههای علم روانشناسی قدیمی است.
خلاصه ماشینی:
بدین ترتیب روانشناسی بهداشت به شکل یک شاخه کاربردی جدید در روانشناسی مطرح شده و خدمات روان شناختی به عنوان یکی از نخستین گامها در بهداشت و پیشگیری از بیماریهای گوناگون جسمی و روانی شناخته شده است.
این تعریف عبارت است از: "روانشناسی بهداشت مجموعه کمکهای خاص آموزشی، علمی و حرفهای رشته روانشناسی است که به منظور پیشبرد و حفظ سلامتی،پیشگیری و درمان بیماریها، شناخت و تشخیص عوامل مؤثر در سلامتی،بیماری و یا نابهنجاریهای مربوط به آن و تحلیل و اصلاح شبکه مراقبت بهداشتی و شکل دهی رهنمودهای بهداشتی به کار گرفته میشود"(فیورشتاین 1 و همکاران،1987).
ارتباط هیجان با سلامتی و بیماری،مشخص نمودن عوامل زیستی-رفتاری مؤثر در بیماریها، فشارهای روانی و عوامل مؤثر بر سلامتی و بیماری،نقش روانشناسی در شناخت،سببشناسی و کنترل اختلالات عمده پزشکی از جمله پرسشهایی است که در پاسخ به آنها،روانشناسی بهداشت دادههای مختلف زمینههای گوناگون روانشناسی را به صورت منسجم و یکپارچه مورد استفاده قرار میدهد.