چکیده:
زمینه: بیتردید سینمای ایران یکی از مهمترین ابزار فرهنگی و هنری قدرتمند در جهان چند فرهنگی امروز به شمار میرود. با ورود سینما به ایران در دوران مشروطه، اغلب هنرمندان تلاش کردند ضمن شناخت مدیوم سینما، به راهکارهای مورد نیاز ساخت یک فیلم نیز دست پیدا کنند. به همین جهت، سینما خیلی زود در ایران رشد کرد و بخش بزرگی از جامعه ایرانی، مخاطب اصلی سینمای بومی ایران شد. عمده تولیدات سینمایی ایران مربوط به سینمایی بود که هدفش تسخیر گیشهها و قلب مردم بود. به همین دلیل ارزشهای هنری فیلم برایش اهمیت چندانی نداشت و تنها سلیقه مردم بود که رویکرد فیلم را تعیین میکرد. با ظهور انقلاب ۵۷، همه چیز از جمله سینما دگرگون شد. از این روی مقاله حاضر بر ان شد تا توجه به اخلاق و ارزشهای انسانی در فیلمهای سینمایی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران را مورد مقایسه قرار دهد.
نتیجهگیری: در سینمای قبل از انقلاب ارزشهای اخلاقی جایگاه فرعی و کوچکی داشتند و در میان ابتذال و سطحیگری به سختی قابل تشخیص هستند. اما، سینمای ایران پس از انقلاب در انطباق با جامعه، فراز و نشیبهای جامعه را، در قالب داستان روبرویی با موانع، مشکلات و چگونگی فائق آمدن بر آنها با تکیه بر ارزشهای اخلاقی و آموزههای دینی ترسیم میکند.
خلاصه ماشینی:
چهار فیلم پرفروشی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است، قیصر(1348) ساخته مسعود کیمیایی، گاو(1349) داریوش مهرجویی، از سینمای اجتماعی و مستقل ایران و اما دو فیلم دیگر که از سینمای به اصطلاح بدنه و عامه پسند گزینش شده است فیلم ممل آمریکایی(1353) شاپور قریب، و سلطان قلبها(1347) محمدعلی فردین است.
ماهیت سینما در ایران قبل و بعد از انقلاب الف: موج نو در سینمای قبل از انقلاب در همان دورانی که فیلمفارسی ساخته میشد، هنرمندان دیگری نیز سعی کردند به خلق آثاری دست بزنند که دارای مفاهیم و ارزشهای انسانی و آینۀ رفتارهای اجتماعی زمان خود باشد.
در ادامه برای فهم ارزشهای اخلاقی فیلمهای سینمای ایران قبل و بعد از انقلاب 1357، برخی از فیلمهای این دوران ها و توجه به بعد اخلاقی در انها با یکدیگر مقایسه میشود.
(رجوع شود به تصویر صفحه) ب: سینمای بعد از انقلاب فیلم: اجاره نشینها(1366) با اینکه این فیلم بر اساس فیلمنامهای غیراقتباسی و نوشتۀ خود مهرجویی ساخته شده است ولی استحکام ساختار و روایت، آن را به یک اثر ادبی بسیار شبیه میکند.
(جدول 8) جدول 8: مؤلفههای مورد تأکید در فیلم سگ کشی (رجوع شود به تصویر صفحه) نتیجهگیری در سینمای قبل از انقلاب ارزشهای اخلاقی جایگاه کوچکی دارند و در میان ابتذال و سطحیگری به سختی قابل تشخیص هستند.
جامعهی ایران بعد از انقلاب اسلامیفراز و نشیبهای بسیاری را از سر گذرانده است و این حرکت در فیلمهای برجستۀ سینمای ایران در قالب داستان روبرویی با موانع و مشکلات و چگونگی فائق آمدن بر آنها با تکیه بر ارزشهای اخلاقی و آموزههای دینی دیده میشود.