چکیده:
بیتردید، کشورهای عربی خاورمیانه و بهویژه عراق، درحالیکه به لحاظ معادن نفت،گاز و دیگر ثروتهای خدادادی در زمرة کشورهای بسیار غنی جهان بهشمار میروند، از نظر اقتصادی و صنعتی، اوضاعی بسیار عقبمانده و بحرانی دارند. بهنظر میرسد این عقبماندگیها و نابسامانیهای اقتصادی و اجتماعی، یکی از مهمّترین عوامل بروز جنبشها و خیزشهای فراگیر اجتماعی و مردمی در این کشورهاست. بدیهی استکه خود این عقبماندگیهایگوناگون نیز، ناشی از ساختار قدرت استبدادی و حکومت مطلقة سیاسی در این جوامع است؛ بنابراین، ساختار قدرت متصلّب و استبدادی، همچنین ریشهدار بودن سنّت در خاورمیانة عربی، بحرانهای عمیق و در نتیجه، پیامدهای ویرانگری را در عرصههای گوناگون زندگی مردم به وجودآوردهاست. شناخت این پیامدها و ریشههای مخرّبآن، میتواند برای دوستداران ادب سیاسی بسیار سودمند باشد. این پژوهش، با روشتوصیفی– تحلیلی و بر پایة تأمّل در آخرین دیوان احمد مطر، میکوشد تا ویرانگرترین پیامدهای استبداد؛ یعنی نهادینهشدن ترس و اندوه در جامعه، گسترش انفعال و یأس اجتماعی در مردم، ترویج نفاق و دروغ، انحراف زبان، بحران هویّت و در نتیجه عقبماندگی اقتصادی و علمی و در نهایت، فروپاشی اجتماعی و فرهنگی جامعة عرب را از منظرشعر او مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بدیهی استکه دستاورد این نوشتار، موجب ارتقا و افزایش سطح آگاهی علاقهمندان به ادب سیاسی نسبت به ساختار قدرت مطلقة سیاسی در جامعة عرب و پیامدهای مهمّ آن از منظر شعر احمد مطرخواهد شد.
Arabic countries such as Iraq, for their possession of petroleum, natural gas and other natural resources are, undoubtedly, among rich countries. However, as far as industry, technology, and culture are concerned, they are lagging behind. This has given rise to uprisings and the continuous collapses of regimes in such countries. Recognizing cultural and political factors behind such backwardness, which is rooted in the monarchial structure of these countries, can lead to new illuminating experiences useful for those interested in political discourse. Among famous poets whose poetry might yield such knowledge is the Iraqi poet, Ahmad Matar. Studying his collection of poems reveals that, probably more than any other political poet, he has been able both to familiarize the addressee with the undemocratic political structure in Arabic countries and warn the reader of the consequences of such a structure for the individual and the community consequences such as normalizing fear and sadness among the community, passivity and disappointment, spreading hypocrisy and insincerity, bringing about identity crisis and social and economic corruption.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش ، با روش توصیفی– تحلیلی و بـر پایۀ تأمل در آخرین دیوان احمد مطر، میکوشد تا ویرانگرترین پیامدهای استبداد؛ یعنـی نهادینـه شـدن ترس و اندوه در جامعه ، گسترش انفعال و یأس اجتماعی در مردم ، ترویج نفاق و دروغ ، انحراف زبـان ، بحران هویت و در نتیجه عقب ماندگی اقتصادی و علمـی و در نهایـت ، فروپاشـی اجتمـاعی و فرهنگـی جامعۀ عرب را از منظرشعر او مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.
(آرنت ،١٣٩٠: ١٠٦) اکنون دیدگاهای مطر را در این باره ، بررسی میکنیم ؛ مطر، اوج رواج ترس در میان مردم را که خود ناشی از هراس افکنی و شایعه پراکنی حکومت استبدادی در جامعه است ، چنین بیان میکند: «الملایین علی الجوع تنام / وعلی الخوف تنام / وعلی الصمت تنام / و الملایین التی تسرق من جیب النیام / تتهاوی فوقهم سیل بنادق / ومشانق ،/ و قرارات اتهام / آه لو یجدی الکلام ،/ آه لو یجدی الکلام ،/ آه لو یجدی الکلام ،/ هذه الأمۀ ماتت والسلام .
به باور مطر، حکومت استبدادی، تیغی دو دم است : هم مردم را برای بازداشتن آنها از خیزش میترساند و هم اینکه ، خود به دلیل فقدان مشروعیت سیاسی و حقوقی از آنان میترسد: «نخاف من رئیسنا/ لأنه یخاف / هو الذی أخافنا/ من سیزیل خوفنا/ وکلنا خواف ؟» (مطر، (272 :2011 (ترجمه : از رئیسمان میهراسیم ؛ زیرا وی (نیز) میترسد.