چکیده:
اخلاق قضایی استاندارد ضروری سلامت قضایی است. اسناد ملی، منطقهای و بینالمللی مربوط به اخلاق قضایی، گواه این مدعاست. اصول بنگلور مهمترین سند بینالمللی است که حاوی شش ارزش بنیادین استقلال، بیطرفی، سلامت، نزاکت، برابری و صلاحیت و پشتکار است. هدف از این اصول، تبیین معیارهای رفتار حرفهای قضات به منظور انجام هرچه بهتر وظایف قضایی و ایجاد یک چهارچوب منسجم برای نظام بخشی رفتار قضایی است. از طرف دیگر کتب فقهی اسلامی، حاوی شرایط قضات و نیز شرایط سلبی و ایجابی قضاوت است. مشکل اصلی، پراکندگی آنها در کتب فقهی مختلف و نبود یک سند جامع اصول رفتار قضایی است. نظام قضایی ایران از لحاظ وجود سندی که بیانکننده ارزشهای حاکم بر رفتار قضایی باشد با خلأ مواجه است و ایدههای مندرج در سند بنگلور و نیز آموزههای فقهی میتواند الهامبخش تدوین سند اخلاق قضایی در این زمینه باشد.
خلاصه ماشینی:
این مجموعههای رفتاری نه تنها برای قضات یک راهنمای مفید جهت تقویت عملکرد قضایی به حساب میآید، بلکه برای دستیاران دادگستری و تمام کسانی که به نحوی با قضات سر و کار دارند از جمله وکلاء، اصحاب دعوا و مقامات رسمی نیز میتواند سودمند واقع شود زیرا ایشان با آگاهی از معیارهای رفتاری قضات، میتوانند از یکسو رفتار مورد انتظار از یک قاضی را شناسایی کنند و از دیگر سو، رفتار خود را با آن قاضی بر اساس معیارها، به نحو شایستهای تنظیم نمایند.
اصل بیطرفی که در فقه اسلامی به «وجوب تسمیه بین الخصمین» معروف است به این معناست که دستگاه قضایی به ویژه شخص دادرس باید کمال بیطرفی و مساوات را بین طرفین رعایت کند، دادرس نه تنها در اجرای قانون و تشریفات مربوط به دادرسی نباید بین طرفین فرق بگذارد؛ بلکه در سلام کردن، سخن گفتن، نگاه کردن و سایر برخوردها باید نسبت به اصحاب دعوا رفتار یکسان داشته باشد.