چکیده:
هدف اصلی این پژوهش، تبیین مفهوم تقوا از منظر انسانشناختی بر اساس آیات قرآن میباشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل مفهومی استفاده شد و آیاتی از قرآن کریم که ریشه «وقی» در آنها وجود داشت مورد توجه قرار گرفت. بنابر بازتعریف تقوا از منظر انسانشناختی و تاملات قرآنی، تقوا عبارت است از: ارزشگذاری غایت مدار و مبتنی بر ملاک ترجیح فطری، عقلی و یا شرعی گزینههای پیش رو در لحظه انتخاب که هر سه مرحله تشخیص، ترجیح و التزام عملی به گزینه مرجح را با خود دارد. دلالتهای تربیتی این بحث در قالب استلزامهای تقوا یا همان توانمندیهایی که فراگیران در اعمال تقوا باید بدان مجهز شوند عبارتند از: توان دیدن شقوق و گزینههای مختلف پیش رو در لحظه انتخاب، توان هزینه /فایده کردن (ارزشگذاری) هر یک از گزینهها و تشخیص بهترین گزینه، شناخت موانع تشخیص و ترجیح گزینه برتر (شناخت تهدیدها و خطرات مسیر حرکت) و راهکارهای مقابله با آنها، ترجیح گزینه برتر و التزام عملی به گزینه مرجح و پایداری در آن.
خلاصه ماشینی:
بنابر بازتعريف تقوا از منظر انسان شناختي و تأملات قرآني، تقوا عبارت است از: ارزش گذاري غايت مدار و مبتني بر ملاک ترجيح فطري، عقلي و يا شرعي گزينه هاي پيش رو در لحظه انتخاب که هر سه مرحله تشخيص ، ترجيح و التزام عملي به گزينه مرجح را با خود دارد.
به طورنمونه ، پژوهشگر آخرين راهنماهاي موجود برنامه درسي ديني دوره ابتدايي(١٣٨٥)، راهنمايي (١٣٩١) و متوسطه (١٣٩١) و نيز طرح کرامت که يکي از طرحهاي حوزه تربيت ارزشي(به ويژه اخلاقي) بعد از انقلاب است و در معاونت پرورشي و بعدها در معاونت آموزش عمومي دنبال شده را از اين جهت مورد بررسي قرار داد و ملاحظه کرد به رغم اشاره هاي گذرا به مفهوم اساسي تقوا، محوريتي براي آن لحاظ نشده به نحوي که هدف ها، رويکرد، روشها و محتوا بر اساس آن تنظيم شود.
مراحل انجام سنتزپژوهي حاضر بر اساس مدل هرد (١٩٨٣) به شرح زير ميباشد (١٩٩١ ,cited in Marsh): گام اول : مشخص کردن منابع اوليه مطالعه و انتخاب ، غربال و سازمان دهي آنها: در اين پژوهش از ميان تفاسير مختلف قرآن ، ديدگاه هاي علامه طباطبايي در تفسير الميزان و نيز ديدگاه هاي آيت الله جوادي آملي با تأکيد بر مجلدات تفسير تسنيم که در حال حاضر در نرم افزار کتابخانه ديجيتال اسراء در دسترس ميباشد انتخاب شدند.