چکیده:
در این مقاله با نگاهی به وضعیت مواد اعتیادآور در ایران و جهان به روش مطالعه مروری و اسنادی برخی از پژوهشهای انجام شده در زمینه همهگیر شناسی اعتیاد در ایران و ویژگیهای جمعیت شناختی معتادین ایرانی بازنگری شده است.این بررسیها نشان دادهاند که اعتیاد به مواد مخدر در ایران گرچه سیر فزایندهای داشته اما طی سالهای مختلف فراز و نشیب های گوناگون را پشت سر گذاشته است.برخی یافتههای پژوهشی منتشر نشده در زمینه همهگیر شناسی سراسری اعتیاد به مواد مخدر که در سال 1357 در بخش پژوهش انستیتو روانپزشکی تهران اجرا شده نیز ارائه گردیده است.این بازنگری همچنین نشان داد که علیرغم تلاش گسترده دولت در دو دهه اخیر به منظور کاهش اعتیاد و قاچاق مواد مخدر،کشفیات این مواد از رقم نزدیک به 4/5 تن تریاک،حشیش و هروئین در سال 1353 به رقم 7/194 تن درسال 1376 رسیده است.از سوی دیگر بررسیهای انجام شده در زمینه اعتیاد بیشترین فراوانی معتادین را در گروه سنی 35-20 سال گزارش نمودهاند که با معتادین غیر رسمی سالهای قبل از انقلاب تفاوت محسوسی نداشته است.70-60 درصد معتادین مورد بررسی را افراد بیسواد یا کم سواد تشکیل دادهاند.به نظر میرسد که شیوع اعتیاد در افراد متأهل در سالهای اخیر بیش از گذشته باشد.گرچه بررسیهای انجام شده در مراکز بازپروری و ترک اعتیاد شیوع اعتیاد به مواد مخدر را در مردان تقریبا 10 برابر زنان گزارش نمودهاند،اما بررسیهای انجام شده در زمینه همه گیر شناسی اعتیاد در ایران شیوع اعتیاد را در مردان اندکی بیشتر از زنان نشان دادهاند.این بررسسها میزان شیوع مصرف مواد در استانهای مختلف را از،5/2%کل جمعیت در استان تهران تا 17% کل جمعیت در استان هرمزگان متفاوت نشان دادهاند.
خلاصه ماشینی:
"در یک بررسی بر روی الگوهای مصرف داروهای اعتیادآور در 24 کشور جهان که توسط دانشکده پزشکی دانشگاه تمپل با همکاری چند تن از کارشناسان سازمان جهانی بهداشت انجام گردید،همهگیر شناسی و شیوههای درمان اعتیاد به مواد مخدر در این کشورها مورد بررسی قرار گرفت،این بررسی نشان داد که اعتیاد به هروئین بالاترین میزان مواد اعتیادآور را داشته است.
نمونهخای ادرار(که ظاهرا برای بررسی همهگیری شناسی بیماری قند از آنها گرفته میشد و در حضور آزمودنیها به کمک نوار مخصوص،آزمایش قند انجام میشد و در صورت مثبت بودن آزمایش به ایشان اطلاع داده میشد)80 نفر از 471 نفر از نظر اعتیاد مثبت بود؛در حالیکه تنها 2 نفر در هنگام مصاحبه به معتاد بودن خود اعتراف کرده بودند و 4 نفر اظهار کرده بودند که در گذشته مواد مخدر مصرف میکردهاند.
این بررسیهانشان داده است که 80 درصد معتادین به هروئین مصرف این ماده را در سن 20 سالگی یا پس از آن آغاز نموده بودند 13%افراد مورد بررسی در پژوهش اخیر اعتراف کردهاند که دست کم یکی از انواع مواد مخدر را تا هنگام اجرای پژوهش آزمودهاند.
بررسیهای همهگیر شناسی اعتیاد که در سالهای پیش از انقلاب در ایران انجام شدهاند نشان میدهند که علیرغم آنکه در آن زمان مبارزه جدی و شدیدی با معتادین صورت نمیگرفت،درصد کمی از معتادین به اعتیاد خود اعتراف نموده بودند و درصد زیادی از آنان مصرف مواد مخدر را به کلی انکار کرده بودند و تنها آزمایش ادرار آنها،نشان دهنده مصرف مواد مخدر در آنان بوده است(نگاه کنید به یافتههای پژوهش استان تهران، هرمزگان،همدان و گیلان در سال 1357)."