چکیده:
مقاله حاضر متشکل از خلاصه و بررسی پانزده مقاله درباره روابط ایران و عثمانی در دوره
صفویه است که توسط محققان ترکیه تالیف یافته و توسط جمعی از اهل علم ترجمه شده
و در مجموعه ای به چاپ رسیده است. این مقالات در زمینه روابط سیاسی، نظامی، اجتماعی،
دینی و همچنین در مورد منبع شناسی دو دولت صفوی و عثمانی است. پس از برآمدن دولت
صفویه، دستگاه مذهب عثمانی یکسره در خدمت سیاست قرار گرفت و دستاویز شرعی
یورشهای سپاهیان عثمانی به مرزهای ایران شد. بیشتر مقالات حاضر، روابط و رقابتهای
سیاسی و نظامی ایران و عثمانی را از منظر دینی و ایدئولوژیک مورد بررسی قرار داده اند.
خلاصه ماشینی:
بــرای درک بهتــر روابــط دو کشــور در آن دوره بایــد بــه ســراغ منابــع کشــور عثمانــی نیــز رفــت ، امــا چنان کــه مطالعــه آن هــا (به دلیـل تألیـف آن هـا بـه زبـان ترکـی ) بـرای هرکسـی سـهل و آسـان نیسـت ، ترجمـه مقــالات نوشته شــده توســط محققــان ترکیــه بــه ایــن امــر کمــک فراوانــی می کنــد.
دکتــر نصــرالله صالحــی برخــی مقاله هــای پژوهشــگران ترکیــه را بــا هــدف آگاهــی خواننـدگان ایرانـی از دیدگاه هـای مورخـان معاصـر ترکیـه در ایـن دورٔە زمانـی ترجمـه کـرده و آن هـا را در مجموعـه «تاریـخ ایـران و عثمانـی » بـا عنـوان تاریـخ روابـط ایـران و عثمانــی در عصــر صفــوی منتشــر کرده اســت .
ایــن منابــع بــه چنــد دســته تقســیم می شــود: ١ـ منابــع آرشــیوی شــامل دفترهــای احــکام (مذاکــرات دیــوان همایــون دربـارٔە مسـائل مالـی ، حقوقـی و اداری ) و دفترهـای مهمـه (احـکام مربـوط بـه تجـاوزات مـرزیـ اعمـال تحریـم اقتصـادی بـر ضـد ایـران )؛ ٢ـ مجموعه هـای منشـآت : مضامیـن ایــن نامه هــا بیشــتر رجزخوانــی و تحریــک طرفیــن بــرای رویارویــی و جنــگ اســت ؛ ٣ـ وقایع نامه هــا شــامل الــف : وقایع نامه هــای کلاســیک مثــل تواریــخ آلعثمــان اثــر عاشــق پاشــازاده و ب: غزوات نامه هــا و ظفرنامه هــا مثــل ســفر عراقیــن قانونــی اثــر مطراقچــی نصــوح ؛ ٤ـ رســاله های متفرقــه مثــل تبریزیــن فتحــی از ابراهیــم چــاوش رحیمــی زاده ؛ ٥ـ سیاســت نامه ها مثــل نصیحة الســلاطین اثــر مصطفــی عالــی .
از مســایلی کــه نویســندٔە مقالــه بدان هــا پرداختــه ، جنــگ چالــدران ، الحــاق منطقــه شــرق و جنــوب شــرقی آناتولــی بــه قلمــرو عثمانــی و تلاش هــای ادریــس بدلیســی در ایــن زمینــه اســت .