چکیده:
در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ، ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺮﮐﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد در ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎی ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎری ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﺎﻣﻞ 147 ﺷﺮﮐﺖ در ﻃﯽ دوره زﻣﺎﻧﯽ 1390 ﺗﺎ 1394 ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. روﯾﮑﺮد اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﺮای آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔﯿﻖ داده ﻫﺎی ﻣﻘﻄﻌﯽ و زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ از روش رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺮﺑﻌﺎت ادﻏﺎم ﺷﺪه (ﭘﺎﻧﻞ دﯾﺘﺎ) اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﻤﺮ ﮐﺰ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از درﺻﺪ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻋﻤﺪه ﺑﺎﻻی 5 درﺻﺪ، ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده داراﯾﯿﻬﺎ1، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم2، ﻧﺴﺒﺖ Q ﺗﻮﺑﯿﻦ3 و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺗﻘﺴﯿﻤﯽ (ﺳﻮد ﺗﻘﺴﯿﻤﯽ ﻫﺮ ﺳﻬﻢ/ ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ)4 ﺳﻨﺠﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ 95% ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺮ ﮐﺰ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و دو ﻣﻌﯿﺎر ﻋﻤﻠﮑﺮد ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم، ﻧﺴﺒﺖ Q ﺗﻮﺑﯿﻦ راﺑﻄ ﻣﻌﻨﺎداری وﺟﻮد دارد. ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﺗﻤﺮ ﮐﺰ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ 2 درﺻﺪ از ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم و 2/4 درﺻﺪاز ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺴﺒﺖ Q ﺗﻮﺑﯿﻦ را ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮان اﻋﻤﺎل ﺷﺪه و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺮﮐﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ. اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و ﻣﻌﯿﺎر ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده داراﯾﯿﻬﺎ ﺻﺪق ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺗﻘﺴﯿﻤﯽ راﺑﻄﻪ ای ﻣﻌﻨﺎدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ 12/9 درﺻﺪ،21 درﺻﺪ و 21/9 درصد، از تغییرات نسبت سود تقسیمی به ترتیب توسط معیارهای ارزیابی عملکرد نسبت بازده داراییها، نسبت بازده ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم، ﻧﺴﺒﺖ Q ﺗﻮﺑﯿﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮد ﺗﻘﺴﯿﻤﯽ را ﺑ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل از ﻧﻈﺮ آﻣﺎری راﺑﻄﻪ ای ﻣﻌﻨﺎدارﺑﯿﻦ ﺗﻤﺮ ﮐﺰ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ (ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻋﻤﺪه) و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺳﻮد ﺗﻘﺴﯿﻤﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
"آزمون این فرضیه حاکی از وجود رابطه معناداری بین تمرکز مالکیت (سهامداران عمده ) و معیارهای ارزیابی عملکرد در سطح اطمینان ٩٥% می باشد البته قابل ذکر است که از میان معیارهای عملکرد مالی شرکت این تاثیر مثبت و معنادار برای دو شاخص Q-TOBIN, RoE قابل مشاهده است و در مورد RoA صدق نمی کند.
یافته های بدست آمده از آزمون فرضیه به صورت جداگانه نشان میدهد که مقدار سطح معناداری F نشان دهنده معنی داری مدل رگرسیون برای رابطه تمامی معیارهای ارزیابی عملکرد Q-TOBIN, RoE, RoA و سیاست تقسیم سود (DPS/EPS) می باشد با توجه به ضریب تعیین یا R٢ می توان ادعا کرد که شدت این ارتباط برای RoA، ١٢/٩ درصد است یعنی RoA، تنها ١٢/٩ درصد از تغییرات متغیر وابسته یعنی سود تقسیمی را نشان می دهد.
پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق با توجه به نتیجه فرضیه اول به دلیل آنکه نوع ساختار مالکیت در بازار بورس اوراق بهادار تهران بسیار متمرکز است و رابطه تمرکز مالکیت با عملکرد شرکت برای کشوری که سیاست خصوصی سازی را دنبال می کند حائز اهمیت می باشد به سازمان خصوصی سازی پشنهاد می گردد به دلیل عدم وجود نهادهای حقوقی و قانونی برای حمایت از سهامداران کوچک ، با توجه به نتایج تحقیق فوق که حاکی از تاثیر منفی مالکیت پراکنده بر عملکرد شرکت دارد بنابراین اجرای اصل ٤٤ قانون اساسی باید با تامل بیشتری صورت گیرد."