چکیده:
یکی از مهمترین عناصر راهبردی در تحقیقات علمی به کارگیری فرایند روششناسی مناسب با مساله پژوهش است. با توجه به اینکه توسعه شهری از حوزههای مهم تحقیقات جغرافیا و برنامهریزی شهری است، واکاوی روششناسی این تحقیقات در به کارگیری یک فرآیند نظاممند ضرورتی اجتنابناپذیر است. بر این اساس واکاوی روششناسی پژوهشهای علمی همراه با رهیافت انتقادی و با ارزیابی ملاکهای روششناسی پژوهش (فرایند انجام پژوهش) هدف این تحقیق محسوب میشود. این پژوهش از نظر روششناسی توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانهای (چکلیست بیانیه پریزما) و شیوه خبره محور است. جامعه آماری پژوهش شامل 16 مورد از رسالههای رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاههای دولتی تهران در زمینه توسعه شهری است. نتایج پژوهش نشان میدهد که در فرایند روششناسی پژوهش با توجه به نظر کارشناسان به ترتیب شاخصهای بیان مساله، پرسشهای پژوهش و روششناسی اهمیت بیشتری داشته و در اولویتهای نخست قرار دارند، در صورتی که رسالههای مورد بررسی از این حیث دچار کاستی بوده و موارد دیگری از جمله شاخصهای منابع، تبیین هدف و آیین نگارش نمره بالاتری را به خود اختصاص دادهاند.
خلاصه ماشینی:
نتایج پژوهش نشان می دهد که در فرایند روش شناسی پژوهش با توجه به نظر کارشناسان به ترتیب شاخص های بیان مسأله ، پرسش های پژوهش و روش شناسی اهمیت بیشتری داشته و در اولویت های نخست قرار دارند، در صورتی که رساله های مورد بررسی از این حیث دچار کاستی بوده و موارد دیگری از جمله شاخص های منابع ، تبیین هدف و آیین نگارش نمره بالاتری را به خود اختصاص داده اند.
یاریدهنوی و حاتمی (١٣٩٠) نیز در پژوهشی به تبیین و نقد پژوهش های دانشگاهی در حوزه آموزش فلسفه به کودکان به بررسی انتقادی پایان نامه ها و رساله های دکتری پرداخته و نتیجه گرفته اند که نداشتن روش پژوهش ساختارمند ضعف جـدی بخش پیشـینه پـژوهش ، نبـود اطلاع کافی از پژوهش های انجام شده ، رعایـت نکـردن پـاراگراف بنـدی منسـجم و علمی در نگارش ، نبودن ارتباط ارگانیک میان پـژوهش هـا و انجـام پـژوهش هـای مشابه و تکراری، ضعف در نقدها و غیره به همراه ترسیم برخـی از زوایـای ناکاویـده این برنامه در ایران را از مهم ترین یافته های پژوهش خود معرفی کرده اند.
بر همین اساس میتوان در ارزیابی شاخص های پیشینه به موارد زیر اشاره کرد: ١- تریسم روشن پیوند موضوع پژوهش باسابقه پژوهشی آن ؛ ٢- نگاه انتقادی در تدوین پیشینه پژوهش ؛ ٣- رعایت فرایند تبدیل سؤال نخستین به سؤال علمی؛ ٤- منجر شدن خروجی پیشینه به دقیق کردن سؤالات و علمی کردن آن ها؛ ٥- دستیابی به چارچوب نظری و یا تجربی؛ ٦- مورد استناد قرارگرفتن فرایند استفاده از منابع اصلی به صورت ترتیبی از مقاله ها، پایان نامه ها، گزارش ها و کتاب در موضوع تحقیق ؛ ٧- برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مسأله تحقیق ، ٨..