چکیده:
بحث معناداری و اثباتپذیری گزارههای دینی از جمله مسائلی است که در حوزه مباحث کلام جدید و فلسفه دین از اهمیت و
اولویت خاصی برخوردار است. در این مقاله، با بررسی اجمالی برخی نظریات مطرح شده، به مبنای معناداری و اثباتپذیری
گزارههای دینی توجه شده و نظر به گستردگی این موضوع و ارتباط آن با مباحث مختلف در حوزه معرفتشناسی، فلسفه علم و
فلسفه ذهن، صرفا به ذکر آراء و اقوال و تحلیل کلی آنها بسنده شده است.
دیدگاههای مطرح در این مقاله در دو محور پوزیتویستی (معیاری زبان علم)، و دیدگاههای تحلیلی ـ کارکردی گزارهها، ارائه و
مشخصههای اصلی نظریات مذکور تلخیص گردیده و با تأکید بر رویکرد پوزیتویستی تمامی نظریات مطرح شده، علیرغم تکثر آن،
وبا اشاره به مسأله معرفت و تحلیل اجزای آن، مقولات و گزارههای دینی معنیدار و اثباتپذیر معرفی و بر این مطلب شواهد و
براهینی اقامهشده است. همچنین در این مقاله، ضرورت تفکیک دو مقوله معنیداری و اثباتپذیری مورد تأکید قرارگرفته است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله، با بررسی اجمالی برخی نظریات مطرح شده، به مبنای معناداری و اثبات پذیری گزاره های دینی توجه شده و نظر به گستردگی این موضوع و ارتباط آن با مباحث مختلف در حوزه معرفت شناسی، فلسفه علم و فلسفه ذهن، صرفا به ذکر آراء و اقوال و تحلیل کلی آن ها بسنده شده است.
دیدگاه های مطرح در این مقاله در دو محور پوزیتویستی (معیاری زبان علم)، و دیدگاه های تحلیلی ـ کارکردی گزاره ها، ارائه و مشخصه های اصلی نظریات مذکور تلخیص گردیده و با تأکید بر رویکرد پوزیتویستی تمامی نظریات مطرح شده، علی رغم تکثر آن، وبا اشاره به مسأله معرفت و تحلیل اجزای آن، مقولات و گزاره های دینی معنی دار و اثبات پذیر معرفی و بر این مطلب شواهد و براهینی اقامه شده است.
اما باید بدین نکته توجه جدی کرد که اگر چه پوپر درصدد تفکیک نظریه ابطال گرایی از معناداری بوده است، اما نهایتا لازمه این نظریه، غیر علمی بودن گزاره های غیر تجربی (از قبیل گزاره های دینی)، و در نتیجه موهوم بودن و یا بی معنا بودن آن ها است.
هیک پس از بیان مبنای فوق و ارتباط منطقی ابطال و اثبات، مدعی است که گزاره ای نظیر «خدا وجود دارد»، همه ویژگی های اثبات پذیری گزاره ها را در خود دارد; چرا که در این گزاره و مشابه آن، تجربه ای وجود دارد که صدق آن گزاره را برای شخص آشکار می کند و به وسیله همین تجربه، زمینه هرگونه شک در معنا و یا صدق در حقیقت برطرف می شود.