چکیده:
امروزه شهرها به عنوان مصرف کننده و توزیع کننده اصلی کالاها وخدمات تبدیل به نقاط کانونی پایداری شده اند هدف این پژوهش مطالعه کلان شهرهای ایران از لحاظ انطباق آنها با شاخص های توسعه پایدار و بررسی تطبیقی بین آنها است روش تحقیق توصیفی تحلیلی است برای جمع آوری داده ها از روش های کتابخانه ای و اسنادی مانند سالنامه آماری مرکز آمار و سالنامه آماری شهرداری های کلانشهرهای ایران و نیز 43 شاخص در سه بخش زیست محیطیز اقتصادی و کالبدی استفاده شده است جهت رتبه بندی شهرها از مدل های ویکور التوا و تاپسیس و همچنین از مدل آنتروپی شانون جهت وزن دهی به شاخص ها استفاده شده است نتایج به دست آمده از ترکیب روش های سه گانه به وسیله تکنیک کپلند نشان داد که تهران با امتیاز 4 در رتبه اول قرار گرفت و پس از آن به ترتیب شهرهای اهواز با امتیاز 2 اصفهان با امتیاز تبریز با امتیاز -1 و مشهد با امتیاز 4- در رتبه های بعد قرار گرفتند بررسی مجموعه معیارهای پژوهش نشان داد که مقدار معیارهای توسعه پایدار در هر یک از شهرها به شکل یکنواخت و همگن نبوده و هر شهر از نظر برخی از معیارها در وضعیت بهتری نسبت به دیگر شهرها قرار دارد
خلاصه ماشینی:
"جدول ١- شاخص های مورد استفاده در تحقیق زیست محیطی کالبدی– نهادی اجتماع- اقتصادی X١ تعداد روزهای آلوده (ناسالم ) X١٥ درصد کاربری فضای سبز X٢٩ نرخ رشد جمعیت در مقطع 85-90 X١٢درصد خانوارهایی که به آبلوله کشی دسترسی دارند X١٦ درصد شبکه شهری از کل کاربری X٣٠ نرخ باسوادی مردان X٣درصد واحدهای مسکونی قابل دسترس به شبکه عمومی فاضلاب X١٧ تعداد کتابخانه (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٣١ نرخ باسوادی زنان X٤ درصد بودجه اختصاصیافته برای بازیافت مواد زائد (هزار ریال) X١٨ تعداد مدارس (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٣٢درصد جمعیت خانوار ٥ نفر و بیشتر X٥ درصد بودجه اختصاصیافته شده برای بهبود محیط زیست شهر (هزار ریال) X١٩ تعداد پزشک عمومی (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٣٣ تعداد جمعیت ١٤ - ٠ سال (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٦ تعداد ایستگاههای بازیافت زباله X٢٠ تعداد پزشک متخصص (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٣٤ تعداد جمعیت ٦٥ سال و بیشتر (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٧ مقدار زباله تولیدشده (تن ) X٢١ تعداد داروخانه (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٣٥ تعداد جمعیت فعال ازنظر اقتصادی (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٨ سرانه زباله تولیدشده (روزانه ) گرم X٢٢ تعداد مراکز پرتونگاری X٣٦ درصد جمعیت فعال در بخش صنعت (برحسب شهرستان) X٩ سرانه فضای سبز X٢٣ تعداد تخت بیمارستانی (در هر ١٠٠ هزار نفر) X٣٧ درصد جمعیت فعال در بخش کشاورزی (برحسب شهرستان) X١٠ تراکم خانوار در واحد مسکونی X٢٤ درصد مساکن دارای اسکلت فلزی از کل مساکن X٣٨ درصد جمعیت غیرفعال ازنظر اقتصادی X١١ طول شبکه فاضلاب (کیلومتر) X٢٥ درصد مساکن دارای بتن آرمه از کل مساکن X٣٩ نرخ بیکاری X١٢ تعداد انشعابات فاضلاب X٢٦ درصد مساحت بافت فرسوده (هکتار) از کل مساحت شهر X٤٠ تعداد اشتغال جمعیت ١٠ تا ١٤ ساله X١٣ تعداد تصفیه خانه های فاضلاب X٢٧ تعداد پروانه ساختمانی صادرشده X٤١ تعداد فرصت های شغلی (در هر ١٠٠ هزار نفر) X١٤ مقدار تخلیه سالانه آب زیرزمینی (میلیون مترمکعب ) X٢٨ مساحت پروانه ساختمانی صادرشده (مترمربع ) X٤٢ نرخ مشارکت اقتصادی X٤٣ نرخ اشتغال در این پژوهش ، محدودة مطالعاتی شامل کلانشهرهای ایران است که به دلیل عدم دسترسی به آمار و اطلاعات دو کلانشهر کرج، شیراز و قم از روند تحلیل حذف شدند و ٥ کلانشهر تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و اهواز مورد بررسی قرار گرفتند که در جدول (٢) اطلاعات کلی مربوط به شهرهای مورد مطالعه آورده شده؛ همچنین ، موقعیت نسبی آنها بر روی نقشه مشخص شدهاست (شکل ١)."