چکیده:
یکی از مسائل نوظهور در حوزه تصمیمگیری، نحوه ورود نگرانیهای اخلاقی به درون مدلهاست. پژوهشهای انجامشده در این زمینه فاقد انسجام بوده و جهتگیریهای اساسی ارزشی و اخلاقی علم تصمیم را به صورت شفاف روشن نمیکنند. مکاتب و نظریات اخلاقی منبع مناسبی برای ارائه یک طبقهبندی جامع از رویکردهای اخلاقی حاکم در این رشته هستند. با توجه به خلأ موجود در این زمینه، تحقیق حاضر قصد دارد تا جریانهای اخلاقی تأثیرگذار روی تصمیمگیری سازمانی را شناسایی کند.تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از حیث جمعآوری دادهها، توصیفی است. ابزار مورد استفاده برای تجزیهوتحلیل دادهها نیز رویکرد تحلیل تم است. بدین منظور در مرحله اول مقالات چهار نشریه معتبر علم تصمیم بهعنوان جامعه مورد توجه قرار گرفت. در مرحله بعد با استفاده از روش نمونهگیری نظری، 68 مقاله برای استخراج تمهای مرتبط با اخلاقیات انتخاب شدند.پس از تحلیل تم مقالات، چهار تم اصلی شناسایی شدند. این تمها عبارتاند از: نحوه ورود اخلاقیات به درون مدلها، اراده انسانی، ماهیت انسانها و زیربنای اخلاقی. با توجه به این تمها، طبقهبندی جامعی از جریانهای اخلاقی تصمیمگیری ارائه شد. این جریانهای اخلاقی عبارتاند از: کلاسیک، واقعگرایی انتقادی، تفسیری، هنجاری، پسا-ساختارگرا و پراگماتیسم.یافتههای این پژوهش در شناخت ارزشهای اخلاقی مطرح در مسائل مبتلابه سازمانها، نحوه ورود این ارزشها به مدلها و شیوه ترکیب مدلها تأثیرگذار خواهد بود.
One of the emerging issues in science decision is that how ethical concerns enter into models. Studies in this area are inconsistent and don’t show Fundamental ethical orientations in decision science. Ethical theories are a suitable source for categorizing ethical approaches of OR. Due to the gaps in this area, the present study aims to identify the influencing ethical currents of field on organizational decision making.
In terms of target, the present study is applied and in terms of data collection, is a descriptive research. Themes analysis was used for analyzing data. For this purpose, in the first articles of four journals in OR was considered. Then, using theoretical sampling, 68 articles were selected for extraction of themes related to ethics.
After analyzing the themes, four main themes were identified. These themes are: entry way of ethics into models, human will, human nature and ethical foundation. According to these themes, a comprehensive classification of ethical streams of OR was presented. The ethical currents are: classic, critical realism, interpretative, normative, post-structuralism, pragmatism.
The results will be impressive in recognition of ethical values on organizational problems, entry method of values into models and combination way of models.
خلاصه ماشینی:
بهطور عمده، مقالات سه خط فکری مشخص را در مورد اخلاقیات دنبال میکنند: 1) صاحبنظرانی که ورد ارزشها و اخلاقیات به حوزه تصمیمگیری مخالف علمی بودن رشته میدانند 2) افرادی که به دنبال این هستند تا ملاحظات اخلاقی و ارزشی را در مدلهای تصمیم لحاظ کنند؛ 3) محققانی که نگرانی وسیعتری نسبت به اثرات تصمیمات مدیریتی و فعالیتهای تصمیمساز روی جامعه و محیط دارند.
(Habermas,1978) ویژگی اصلی رویکرد دوم این است که میتوان دغدغههای اخلاقی گروههای مختلف و متضاد را به وجهی وارد مدل کرد، اما عدهای چنین دیدگاهی را نقد کرده، بدیل دیگری تحت عنوان اخلاقیات «فراسوی مدلها» را ارائه دادند.
اخلاقیات کلاسیک نحوه ورود اخلاقیات به درون مدلها مدلسازی فارغ از اخلاق ماهیت انسانها افراد منفعتطلب و عقلانی که توسط نیروهای خارجی شکل مییابند اراده انسانی اراده انسانی تحت تأثیر فشارها و نیروهای خارجی است زیربنای اخلاقی نظریه اصالت فایده (به تصویر صفحه رجوع شود) 2-5- اخلاقیات واقعگرایی انتقادی از منظر واقعگرایی انتقادی،<FootNote No="100" Text=" Critical Realism"/> باید به جای بررسی نشانهها به تحلیل ساختاری و ریشهای مسائل پرداخت.
برای رسیدن به چنین هدفی ممکن است از روشهای مختلفی استفاده شود، یعنی قبل از انتخاب و (به تصویر صفحه رجوع شود)اقدام باید روی مجموعهای از ارزشها، اجماع صورت گرفته و سپس این ارزشها وارد مدل شوند.
جریان دوم در دهههای 70 و 80 نمو یافت و ویژگی برجسته آن، توجه به مسائل و دغدغههای اخلاقی سایر ذینفعان و تلاش برای ورود این ارزشها به نحوی در درون مدلهای تصمیم بود.