چکیده:
جامعهشناسی و روانشناسی جنگ، از عرصههای جدید پژوهشی است که اثرهای ناپسند جنگ را بر جوامع بررسی میکند. محقّقان و پژوهشگران، کمتر در این باره سخن گفتهاند. این موضوع در این جستار با استفاده از کتاب ترجمة تاریخ یمینی، نوشتۀ ابوالشرف ناصح بن ظفر جرفادقانی در سال 603 هجری، توصیف و تحلیل شده است. این اثر ترجمة تاریخ عتبی از ابونصر محمّد بن عبدالجبّار عتبی در سال 427 هجری است. مشاهدۀ درد و رنج بسیار مردم، نابودی منابع انسانی، مادی و معنوی جوامع، ایجاد مشکلات و سختیهای برخاسته از جنگ و اجبار آنها بر مردم، پژوهشگران را بر آن داشت تا در این باره بررسی و تحقیق کنند. علتهای شروع جنگ در عصر غزنویان برپایة نتایج این تحقیق و از دیدگاه جامعهشناسی عبارت است از: کسب قدرت، غیرت، طمع، تلافیکردن، خشم و نفرت، غارت، مسائل دینی و مذهبی. همچنین از اثرات اجتماعی جنگها به تغییر و تحوّل در جمعیت و اقتصاد و آشکارشدن ارزشها میتوان اشاره کرد. جنگ از دیدگاه روانشناسی به اختلال روانی، استرس، اضطراب و ترس، نفرت، سوءظن و حسادت، مکر، اسارت و گاهی حتی مرگ نیز میانجامید. دنیا همیشه میدان جنگ بوده است و خواهد بود؛ البته به وسیلة مطالعه و انس با آثار بزرگان علمی و فرهنگی، چگونگی رفتار در رویارویی با حوادث زمان را میتوان فراگرفت و موانعی بر سر راه غارتگران و چپاولگران قرار داد. برای این پژوهش از منابع علمی تاریخی و ادبی و روایی بهره گرفته شد. این جستار با روش فیشبرداری و بیان مطلب بهصورت مستقیم و سپس تحلیل آن به انجام رسید.
Sociology and psychology of war are new research areas، expressing the detrimental effects of war on communities in these two aspects. Few researchers dug into these fields. In this paper، this subject has been studied by using translation of Yamini History book، written in the year of 603 AH by Abushraf Nasehiben Zafar Jarfadeghani which is a translation of Atabi History book، written in 427 AH; the fifth century، by Abu Nasr Mohammdiben Abdoljabar Atabi. Observation of suffering of many people، destruction and devastation of human، spiritual and unspiritual resources and difficulties and suffering caused by the war have stimulated the scholars to engage in researching this field. The results of this study indicated that، from the sociology of war view angle in era of Ghaznavian earning power، enthusiasm and zeal، greed، revenge، anger، looting and religious issues were causes of war which had social impacts such as change in the population، economy and values. From the perspective of the psychology of war mental disorders، stress، anxiety، fear، hatred، suspicion and jealousy، deception and bondage which resulted sometimes in death were results of war. The world has always been and will be a battlefield; we can get to know with the great works of our own scientific and cultural icons in order to learn how to behave encountering unexpectedness and become an obstacle to looters.
For the purpose of this study، literature، historical، literary and narrative resources were used and fisheye technique and expression were utilized directly and then the analysis was performed.
خلاصه ماشینی:
علت های شروع جنگ در عصر غزنویـان برپایـه نتـایج این تحقیق و از دیدگاه جامعه شناسی عبارت است از: کسب قدرت ، غیرت ، طمع ، تلافی کردن ، خشـم و نفـرت ، غـارت ، مسائل دینی و مذهبی .
اسـتفاده از ابـزارآلات جنگـی مختلـف باعـث نـابودی محیط زیست ، حیوانات ، محصولات کشاورزی و درنتیجه ازبین رفتن منابع طبیعـی مـی شـود؛ توجـه بـه ایـن موضـوع و هم چنین مشاهدة مجروحان جسمی و روحی جنگ باعث شده است تا محققانی در این باره جسـتجو و تحقیـق کننـد و انسان و انسانیت جامعه و محیط زیست را مسئله اصلی خود قرار دهند.
از همین روی ، این موضوع در ترجمه تاریخ یمینـی از دیـدگاه جامعـه شناسـی و روان شناسی ، بررسی می شود تا حقایق جنگ و اثرات اجتماعی و روحی و روانی آن بر جامعه بشری نیز آشکار گردد.
امروزه جنگ مشغله اصلی دولت هاست و شناخت و درک درست جنـگ از نتایج این نوع پژوهش ها حاصل می شود؛ هم چنین این پژوهش ها هشداری بـرای آنـان اسـت کـه هـر روز طبـل جنـگ جدیدی را به صدا درمی آورند؛ زیرا دیگر به بهانه های پوچ ، عوام فریبانه یـا بیـان غیـرارادی بـودن جنـگ ، عمـل خـود را نمی توانند توجیه کنند و مردم را بفریبند؛ شاید این خود حرکتـی بـرای دنیـای بـدون رنـج و درد برخاسـته از جنـگ و خونریزی است .
از همین روی در این مبحث سعی میشود با بررسی درست جامعـه شناسـی جنگ در ترجمه تاریخ یمینی گوشه ای از علت ها و نتایج و آثار جنگ در جامعه آن روز بیان شود.