چکیده:
پیشتر در مقالهیی تحت عنوان «اندیشه ایران در اندیشه سقراط (کنفرانس بزرگداشت فیلسوف یونانی سقراط، تهران/1380» استدلال نمودیم که در مکالمات افلاطونی، تصریحی بر حق ملت ایران و نیز حق دولت ایرانی دیده نمیشود. سقراط که انتظار داشت ایرانیان حکومت آتن را برسمیت بشناسند، در تایید رسمی و باصطلاح دوژوری حکومت هخامنشی سخنی بصراحت نمیگوید. برغم اینکه افلاطون بیش از دیگر یونانیان با آزادمنشی از شاعران و نمایشنامهنویسان و مورخان دیگر ملتها و در این میان بیشتر از ملت ایران یاد میکند، اما وی حقوق دموکراتیک آتنیها را مشروط به حفظ حقوق ملتهای دیگر از جمله ایرانیها و مصریها و مشروعیت دولتهای آنان نمیداند. در نوشتار حاضر قصد ما این است که ویژگیهای خودشناسی آتنی را در نسبت با خودشناسی ایرانی تعریف و بازشناسی کنیم؛ افلاطون در اشعار خود گفته است: «سلام مرا به ساحلی که همسایه ماست برسانید.» بتعبیر فیلسوفانه آتن باید به مرزها کشیده شود تا خود را دریابد، زیرا مرزهای اندیشه آتنی و یونانی برای خودشناسی و مطالعه تاریخ ایرانی اهمیت دارد و همانگونه که سقراط خود به بیگانه اجازه داده بود، بیگانه میتواند درباره ماهیت «حد»، از جمله حد و رسم انسان یونانی و غیرآن سخن بگوید. به یاد بیاوریم زمانی که فایدروس به سقراط گفته بود: «سقراط! چه آسان میتوانی راجع به مصر و هر کشور دیگر که بخواهی داستان بسازی». قصد ما در نوشتار حاضر، پیروی متقابل از سقراط در این فقره نیست و نمیخواهیم وارد انشاء اسطورهیی و داستانی و یا تاریخی درباره یونان سقراط بشویم، بلکه مقصود تفسیر و تفصیل نظر سیاسی سقراط درباره ایران بخصوص با رجوع به رساله آلکیبیادس و رساله قوانین است.
خلاصه ماشینی:
"ir تاریخ دریافت : ٩٥/٧/١٦ تاریخ تأیید: ٩٥/١٠/١٩ سیدموسی دیباج ؛ طرف سقراط و طرف ما (ملاحظات تاریخی سقراط درباره هویت ایران و ایرانی) صفحات ١٣٩- ١٦٠ برای خودشناسی و مطالعه تاریخ ایرانی اهمیت دارد و همانگونه که سقراط خود به بیگانه اجازه داده بود، بیگانه میتواند درباره ماهیت «حد»، از جمله حد و رسم انسان یونانی و غیرآن سخن بگوید.
در ابتدا گفته شد که او میخواست بداند از سیدموسی دیباج ؛ طرف سقراط و طرف ما (ملاحظات تاریخی سقراط درباره هویت ایران و ایرانی ) صفحات ١٣٩- ١٦٠ چه روی سقراط مانند دیگر دوستداران او نیست که وی را رها کردهاند، بلکه در عشق خویش به آلکیبیادس پایدار و ثابت قدم است ، سقراط در پاسخ او گفته بود: «اگر میدیدم به مزایایی که اندکی پیش برشمردم قناعت میورزیدی و خواهان بیش از آن نیستی ، یقین بدان که عشق تو را از دل بدر میکردم ».
پاسخ گفتن به اینکه آیا انسان هخامنشی آزادتر است یا شهروند آتنی در بدو امر سیدموسی دیباج ؛ طرف سقراط و طرف ما (ملاحظات تاریخی سقراط درباره هویت ایران و ایرانی ) صفحات ١٣٩- ١٦٠ بسیار ساده مینماید.
هومر در ایلیاد میگوید: ای هرا، فرونشان خشمی را که تو را به خدایان برانگیخته است هرگز این دو پهلوان در یک سرافرازی سیدموسی دیباج ؛ طرف سقراط و طرف ما (ملاحظات تاریخی سقراط درباره هویت ایران و ایرانی ) صفحات ١٣٩- ١٦٠ (20) همدست نخواهند بود هومر در شعر خویش ، آرزوی پیروزی یونانیان بر آسیا را تصویر میکند."