چکیده:
با بررسی تاریخ اقوام گذشته و دیگر پیامبران الهی که بخشی از آن در قرآن کریم آمده
است، به خوبی میتوان چهره شهرها را در تاریخ انبیا تبیین کرد. از مجموع آیات الهی
در این کتاب چنین بر میآید که شهر اسلامی از تقدس خاصی برخوردار است و باید در جهت
گسترش امنیت شهروندان آن از هر نظر کوشید. مقاله حاضر، بر آن است تا این نگاه خاص
به شهر را با استفاده از آیات و دیگر منابع اسلامی بررسی کند. برای رسیدن به این
مهم لازم بود تا مقوله شهر شناسی از جنبههای نظری و دیدگاههای مرتبط با آن مطالعه
شود. در این میان ابن خلدون در اثر ارزشمند خود، مبحث ویژهای در خصوص ریشه پیدایش
شهر دارد که قابل توجه بوده و در عصر حاضر با گستره شهرنشینی و نیازهای متنوع
شهروندان به نظر مهم میآید.
خلاصه ماشینی:
"اول، به دلیل همین خصلت تجمل پرستی و آسایش و رفاه انسانی و دوم، به دلیل مقابله با دشمن (ابن خلدون، 1353: 750-674) با توجه به این مطالب، به نظر میرسد که ابنخلدون هم منشأ پیدایش شهرها را با نحوه زندگی اقتصادی بشر مربوط میداند که ابتدا فقط نیازهای ضروری خود را تولید میکند و سپس با افزایش بازده تولیدی، به خواستهای تجملی هم روی میآورد.
با توجه به ویژگیهای یاد شده که لازمه وجودی یک شهر موفق و سالم است، به نظر میرسد در حال حاضر با توسعه برونزای شهر استانبول که از اوایل قرن بیستم شروع شده است و تاکنون نیز ادامه دارد و همچنین با ورود فرهنگ غربی تأثیرپذیری از ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی جامعه غربی، استانبول به عنوان نماد شهر شرقی و اسلامی، یک بار دیگر در تقابل اجتنابناپذیر با فرهنگ غرب قرار گرفته است.
اینکه چه تدابیری باید برای اصلاح سیستم موجود اندیشید به نحوی که بتوان نظام شهری را با توفیقات بیشتری قرین ساخت، به تنهایی دارای موضوعیت است و بلکه از ضروریات است، اما اکنون سئوال اینجاست که ویژگیهایی نظیر آنچه برای شهر اسلامی ذکر شد تا چه اندازه در نظام شهری ما موضوعیت دارد؟ به چه درجهای از مهارت دست یافتهایم تا بتوانیم مفاهیمی مانند حرمت، امنیت اجتماعی، امنیت اعتقادی، امنیت روانی و پاکیزگی شهر را به زبان شهرسازی ترجمه کنیم و آنها را در طرحهای خود متبلور نماییم و اگر با مطالعه، تمرین، تلاش و حمایت، توفیقاتی در زمینه طراحی متناسب، موزون و یکپارچه پدیدهای به نام ظهر حاصل شد، این ویژگیها چگونه در فرآیند رشد آن حفظ خواهند شد و سیر تکاملی را طی خواهند نمود؟ نکات و موضوعات یاد شده، اموری نیستند که پاسخ آنها را متخصصان و شهرسازان دیگر کشورها بدهند."