چکیده:
عناصر و موتیف های فرانسوی سال ها پیش از طریق گچبری در بناها و ساختمان ها وارد هنر ایران شدند. از طرفی هم ورود کارت پستال ها، جعبه های شکلات و ...، که حاوی نقوش و عناصر فرنگی بودند، در نقوش فرش نیز تاثیر گذاشتند. اما در دوره گوبلن کرمان، با تقاضای آمریکا مبنی بر استفاده از نقوش گلفرنگ و گوبلن فرانسه، ساختار و عناصر فرش کرمان تحت تاثیر فرش های آبوسن و ساوونری قرار گرفت. در این مقاله سعی شده است با مطالعه بر روی این دو گونه فرش نحوه ارتباط نقوش فرش فرانسه و دوره گوبلن کرمان بیان شود و با مقایسه طرح ها و نقوش، شباهت ها و تفاوت ها مشخص شود که تا چه حد فرش کرمان از فرش فرانسه تاثیر گرفته است؟ آیا طراحان به کپی برداری از طرح ها می پرداختند؟ یا این که طرح ها را تلفیق می کردند؟ بنابراین برای یافتن نتیجه ای دقیق 65 نمونه نقشه فرش از دوره گوبلن کرمان با روش میدانی جمع آوری شد. همچنین 70نمونه از فرش های فرانسه با روش کتابخانه ای عکاسی شد. با تطبیق این نقشه ها و با روش توصیفی، تحلیلی و مقایسه ای به بیان وجوه اشتراک و افتراق آن ها پرداخته و مشخص شد که هیچ گونه کپی برداری صورت نگرفته است و در دوره گوبلن، طراحان فرش کرمان از نقوش فرش فرانسه تاثیر گرفته اند. در برخی موارد اقتباس نیز در فرش ها صورت گرفته است، که خود به ابداع طرح هایی جدید منجر شد. با توجه به شبیه بودن ترکیب و ساختار دو گونه فرش، رنگ های مورد استفاده در فرش های کرمان، برخلاف اغلب فرش های فرانسه، روشن و مات است و همچنین علی رغم این که اساس طراحی فرش فرانسه که از شرق گرفته شده است، تناسبات در آن ها نسبت به فرش کرمان بسیار کمتر رعایت شده است.
The French elements and motifs have been entered to Iran art through building moldings. Meanwhile، importing postcards and chocolate boxes having European stencils ،have had important role at stencils of carpet .At the period of Gublan in Kerman province ،by the request of America for using French Golfrang and Gublan،the structure and elements of Kerman carpet was influenced by Aubusson and Savonery carpets.
In this article ، by study these two types of carpet، we try to show the relationship between French carpet stencils and the Gublan period carpet in Kerman and by comparing the resemblances and differences to show: How much the Kerman carpet has been influenced by the French carpet، whether the designers copied the designs or incorporated them.
To achieve a precise and accurate result،56 samples of Gublan Period carpet in Kerman were collected by field study .Also 70 samples of French carpets were photographed by library method .By comparing these designs through descriptive، analytical and comparative methods ،their different and common aspects were surveyed and specified that no copy has been done and at the Gublan period ،the Kerman designers have been influenced by French carpet design. In some cases adaptations used ،have resulted to innovation of new designs.
With regard to the similarities between the composition and structure of these two types of carpet، in spite of French carpet ،the colour used in Kerman carpets are bright and opaque.
Though the basis of French carpet design has been originated from the East ،but in comparison to Kerman carpet، less porportions have been observed.
خلاصه ماشینی:
اما در دورة گوبلن کرمان، با تقاضای آمریکا مبنی بر استفاده از نقوش گلفرنگ و گوبلن فرانسه، ساختار و عناصر فرش کرمان تحت تأثیر فرشهای آبوسن و ساوونری قرار گرفت.
با تطبیق این نقشهها و با روش توصیفی، تحلیلی و مقایسهای به بیان وجوه اشتراک و افتراق آنها پرداخته و مشخص شد که هیچ گونه کپیبرداری صورت نگرفته است و در دورة گوبلن، طراحان فرش کرمان از نقوش فرش فرانسه تأثیر گرفتهاند.
با توجه به شبیه بودن ترکیب و ساختار دو گونه فرش، رنگهای مورد استفاده در فرشهای کرمان، برخلاف اغلب فرشهای فرانسه، روشن و مات است و همچنین علیرغم اینکه اساس طراحی فرش فرانسه که از شرق گرفته شده است، تناسبات در آنها نسبت به فرش کرمان بسیار کمتر رعایت شده است.
اما سیسیل ادواردز در کتاب قالی ایران چنین اظهار میدارد که نقشههای این دوره حاکی از آمیزش طرحهای فرانسه و ایران است، وی همچنین عقیده دارد طراحان کرمان از نقوش فرش فرانسه تنها تأثیر گرفتهاند (ادواردز، 1357، 238).
جدول شمارة 1 (رجوع شود به تصویر صفحه) در این جدول دو نمونه فرش از کرمان و فرانسه آورده شده است که از لحاظ ترکیب هر دو ساختاری شبیه به هم دارند و هر دو دارای ترنج های 1/1 هستند که هیچ گونه قرینگی در آن دیده نمیشود.
جدول شمارة 10 (رجوع شود به تصویر صفحه) در تصاویر این جدول نیز مشاهده میشود که در هر دو گونه فرش تناسبات حفظ شده اما ترنج فرش فرانسه از حد استاندارد بزرگتر است.