چکیده:
کهن نقش گلدانی از اساسی ترین نقش مایه های الگوساز در فرهنگ تصویری ایران، چه به صورت منفرد و چه در ترکیب بوده و از مظاهر مفرح و خرمی بی پایان است. کثرت گونه ها، تنوع فرم و ساختار انعطاف پذیر آن در همنشینی با نقش مایه های دیگر، نقش مایه گلدان را به عنصری پایه و هادی دیگر نقش ها مبدل نموده است. دستبافته های روستایی و عشایری به تنهایی و تمامی، قدرت و ارزش های نقش گلدانی را هویدا ساخته و خود را به مثابه سرمشق هایی نو در صناعات و سبک های شهری قرار داده اند. در این بین، فراوانی، تنوع و به ویژه حضور خلاقانه نقش گلدان در قلمرو قالی های خشتی روستایی چهارمحال و بختیاری از اهم مواردی است که سوالات متعددی را مطرح می نماید. از آن جمله: تنوع نقش مایه گلدان در قالی های خشتی چگونه است؟ ترکیبات اصلی (شکل و ساختار) آن چیست؟ و در نهایت، تغییر و تحولات این نقش در حوزه فوق مدلول چه عواملی است؟ به نظر می رسد موشکافی در حوزه فوق علاوه بر شناسایی شکل و ترکیبات نقش مایه گلدان منجر به کشف اهمیت و جایگاه نقش های اصیل در حوزه های روستایی، حفظ میراث ملی و به ویژه خلق ترکیباتی ارزشمند برپایه الگوهای بکر در طراحی امروز خواهد شد. تحقیق حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی بوده و در گردآوری اطلاعات به منابع اسنادی و به ویژه مطالعات میدانی اتکاء شده است.
The ancient motif of vase، whether individually or in combination with other motifs، is one of the most basic patterning motifs in visual culture of Iran and is among the manifestations of eternal verdancy. Multiplicity of its types، its various forms، flexibility of its structure and its combination with other motifs have caused that the vase motif become a basic and guiding elements for other motifs. Nomadic and rural hand-woven textiles manifest the power and value of vase motif fully and obviously and the motif has become a model for urban artifacts and styles. Abundance، variety and especially innovative presence of vase motifs observed in the rural brick-shaped rugs of Chaharmahal and Bakhtiari raise many questions، for example: How is the variety of vase motif on brick-shaped rugs? What are their main components (form and structure)? What are the causes of changes of this motif? This research has been conducted using descriptive-analytic method and data collection has been performed using library-based and field studies.