چکیده:
با توجه به اینکه قرآن منبع اصلی آموزههای دینی است، از مسائل مهمی که پس از فرود آمدن وحی و اکمال دین در بحث خداشناسی در قرآن مطرح است این است که آیا در قرآن استدلال مستقل و صریح عقلی برای اثبات وجود خداوند به کار رفته یا اینکه قرآن کریم وجود خداوند را امری مسلّم و بینیاز از استدلال انگاشته و بدان نپرداخته است؟ در این نوشتار به روش توصیفی ـ تحلیلی پس از بررسی دیدگاهها این مطلب به دست آمده است که برخی مخاطبان قرآن را ملحدان و منکران خداوند تشکیل دادهاند و قرآن به آنها توجه نموده و برای ابطال نظریه آنها دستکم سه گونه برهان علیت، امکان و حدوث را برای اثبات مبدا متعال بیان کرده است.
خلاصه ماشینی:
"اما در صورت دوم که بپذیریم برخی مخاطبان قرآن را ملحدان و منکران خداوند تشکیل میدهند، به ویژه اگر در عصر نزول قرآن، ملحدان و منکران خداوند وجود داشته باشند و از مخاطبان قرآن به شمار آیند، میتوان گفت که استدلال مستقل و صریح در قرآن ضروری خواهد بود؛ زیرا همان گونه که قرآن کریم به مشرکان توجه نموده و برای ابطال نظریۀ آنها دلایل مختلفی برای اثبات توحید بیان نموده است، لابد ملحدان به ویژه ملحدان عصر نزول را نیز مورد توجه قرار داده و بطلان اعتقاد آنها را نمایان نموده است و این امر جز با براهین اثبات وجود خداوند ممکن نیست.
دلیل این مطلب بر اساس گزارش برخی از محققان معاصر، یکی از دو چیز میتواند باشد: یا قرآن کریم هستی خداوند را برای کسانی که در آفرینش آسمان و زمین بنگرند، روشن و بدیهی قلمداد کرده است (حسینی بهشتی، 1363: 39) و یا اینکه مخاطبان قرآن، مشرکان جزیرۀ عربستان بوده و به اصل مبدأ متعال به عنوان آفریدگار جهان اعتقاد داشتهاند، لکن در ادارۀ جهان به خدایان دیگر قائل بودهاند (قدردان قراملکی، 1386: 64 ـ 65) و در هر حال، اصل وجود آفریدگار در محیط نزول قرآن مورد قبول همگان بوده و نیاز به استدلال و برهان نداشته است."