چکیده:
در سنت یهودی باور به برگزیدگی قوم اسرائیل، یک باور اساسی است که در دورههای مختلف فکری-دینی با تأملات متفاوتی مواجه شده است. در دورۀ انبیا تا دورۀ کتب بینالعهدین، بیشتر با توصیۀ اخلاقی به توبه از خودبرتربینی و گناهان ناشی از این ویژگی قوم اسرائیل و نیز با شکلگیری مفهوم «بقیۀ قوم» و «درستکاران» مواجهیم. از دوران ظهور مسیحیت تا قرون وسطی، مباحث الهیاتی مربوط به مصداق واقعی «قوم برگزیده» و دلایل (دروندینیِ) برگزیدگی، برجستگی مییابند. دیدگاه قبالایی ناظر به رسالت کیهانیِ قومِ در تبعید اسرائیل برای نجات جهان و انسان، نقطۀ عطفی در چرخش رویکرد به مسألۀ برگزیدگی این قوم به شمار میآید. در دوران مدرن، پرسشها و تأملات عقلانیتر، و لذا بروندینیتر، راجع به اصل این آموزه بروز میکند که پاسخها از انکار برگزیدگی تا توجیهات بهظاهر عقلپسندتر را شامل میشود. روشنفکران سکولار در پی نفی این آموزه و دینداران تکثرگرا درصدد توجیه عقلانی آناند. نتیجة این تلاشها هم ایمانی بسیار متفاوت از مفهوم عهد عتیقی آن است: با تحول در تأملات مربوط به قوم برگزیده، معنای برگزیدگی و قوم برگزیده نیز دچار تغییر میشود.
خلاصه ماشینی:
"نویسندة مقالۀ «قوم برگزیده » در «دائره المعارف جودائیکا» که تـلاش دارد تـا از نظریـۀ سکوت ربیها دربارة شایستگی دفاع کند، ازطرف دیگـر و در نفـی خودبـه خـودی بـودن برگزیدگی قوم اسرائیل مینویسد: مکتوبات ربانی تمایل دارند تا این برگزیدگی و رابطۀ خـاص را بـه مثابـه امـری غیـر خودبه خودی و غیر دل به خواهی نشـان دهنـد و در خصـلت و رفتـار اسـرائیل (یـا آبـای اسرائیل ) برخی علل را برای گزینش الهی بیابند، عواملی مثل تقدس استثنایی، فروتنـی، وفاداری یا تبعیت [٦٧٠ .
این سرزمین به عقیدة بن گرشم ، هرگز کاملا فتح نشده است ، اما در عصر مسیحا کـه همین مشیت الهی آمدن او را تضمین میکند، کل سرزمین کنعـان بـه دسـت یهودیـان خواهد افتاد؛ اما قبل از آن دوره نیز مشیت الهی موروثی، دارای کـارکردی ثـانوی اسـت ؛ یعنی فراهم آوردن شرایطی که آمـادگی یهـود را بـرای فـتح سـرزمین کنعـان تضـمین مینماید، یکی از مهم ترین شرایط ثانوی تورات است که به مثابه راهنمای فلسـفی بـرای کمال اخلاقی و عقلانی یهود عمـل مـیکنـد.
در دوره های کهن تـر که برتریجویی اقوام نسبت به یکدیگر امری رایج و بدیهی مینمود، تبیـین ایـن نظریـه نیز از صراحت و شفافیت و نیز مطابقت بیشتری با عهد عتیق برخوردار بود، اما بـا پشـت سر نهادن دوران ناسیونالیسم افراطی و گرایش به جهان گرایی و انسان گرایـی در جامعـۀ بشری، متفکران یهودی نیز توجیهاتی متناسب با این گردش فکـری و فرهنگـی جامعـۀ بشری برای نظریۀ برگزیدگی قوم اسرائیل ارائه مینمایند."