چکیده:
امروزه گردشگری یکی از مهمترین، پرسودترین و امیدبخشترین فعالیتهای انسان معاصر است، به گونهای که از آن به عنوان گذرگاه رشد و توسعه یاد میکنند. در بسیاری از کشورهای دنیا امروزه صنعت گردشگری نیروی اصلی پیشبرد و توسعه اقتصادی به شمار میرود و به اندازهای در رشد اقتصادی- اجتماعی کشورها اهمیت دارد که بسیاری از برنامهریزان و اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نامیدهاند. پس باید به ظرفیت فضاهای گردشگری بهویژه زیرساختها و خدمات مورد نیاز گردشگران توجه ویژه و وافری داشت. سطحبندی و رتبهبندی زیرساختهای گردشگری در نواحی گردشگری و توزیع متعادل زیرساختها، یکی از اقدامات اساسی توسعه گردشگری و معیاری برای تعیین مرکزیت و همچنین تعیین امکانات مورد نیاز و تعدیل نابرابری بین نواحی مختلف یک استان است. هدف پژوهش حاضر، سطحبندی شهرستانهای استان گلستان بر اساس توزیع فضایی زیرساختهای گردشگری با بهرهگیری از تکنیکهای تصمیمگیری VIKOR ، SAW وTOPSIS است. جهت تعیین اهمیت هر یک از شاخصها از روش آنتروپی شانون و برای تجزیه و تحلیل دادهها از صفحه گسترده Excel استفاده گردید. همچنین برای رسیدن به یک اجماع کلی و دقیقتر در نتایج از تکنیک ادغام کپلند بهره گرفته شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و رویکرد حاکم بر فضای تحقیق، کاربردی است. نتایج حاصل از تکنیک کپلند نشان میدهد که شهرستانهای گرگان با ضریب امتیاز (13) و گنبد کاووس با ضریب امتیاز (11) با کسب رتبه اول از نظر برخورداری از شاخصهای گردشگری از وضعیت مطلوبی برخوردارند و شهرستانهای گمیشان با ضریب امتیاز (11-) و مراوهتپه با ضریب امتیاز (13-) در وضعیت محروم و 10 شهرستان دیگر استان در وضعیت نیمهبرخوردار قرار دارند.
خلاصه ماشینی:
سطح بندی و رتبه بندی زیرساخت های گردشگری در نواحی گردشگری و توزیع متعادل زیرساخت ها، یکی از اقدامات اساسی توسعه گردشگری و معیاری برای تعیین مرکزیت و همچنین تعیین امکانات مورد نیاز و تعدیل نابرابری بین نواحی مختلف یک استان است .
هدف پژوهش حاضر، سطح بندی شهرستان های استان گلستان بر اساس توزیع فضایی زیرساخت های گردشگری با بهره گیری از تکنیک های تصمیم گیری VIKOR ،SAW و TOPSIS است .
فرخ زاد و معمری (١٣٩٤) در پژوهشی با عنوان سطح بندی شهرستان های استان گلستان از لحاظ زیرساخت های گردشگری با استفاده از مدل تاکسونومی عددی به این مهم پرداخته اند، نتایج پژوهش نشان میدهد که شهرستان گرگان با امتیاز ٠,٢١٥ در مرتبه نخست و شهرستان رامیان با امتیاز٠,٧٨٦ در مرتبه پایین توسعه زیرساخت های گردشگری قرار گرفته است ( Farrokhzad and ٢٠١٥,Moammare).
پس از وزن دهی به شاخص ها، با استفاده از سه تکنیک تصمیم گیری چند معیاره (ویکور، تاپسیس و SAW) اقدام به رتبه بندی شهرستان های استان گلستان شده است ، که یافته ها بر اساس مدل ویکور نشان میدهد: شهرستان گرگان با ضریب توسعه ٠/٠٠١ رتبه اول را در بین چهارده شهرستان استان دارا میباشد و شهرستان مراوه تپه رتبه چهارده یعنی رتبه آخر را به خود اختصاص داده است .
نتایج تحقیق نشان میدهد که با توجه به معیارهای در نظر گرفته شده برای سطح بندی شهرستان - ها، شهرستان گرگان برخوردارترین و شهرستان مراوه تپه محروم ترین شهرستان ها از لحاظ زیرساخت های گردشگری در استان گلستان هستند.