چکیده:
مقایسه میان اندیشههایی که باعث ایجاد تحولات اجتماعی- سیاسی در یک جامعه میشوند، دارای اهمیت بسیاری است. در دو برهه از تاریخ معاصر ایران، دو اندیشه مهم وجود دارد که بر تحولات پس از خود تاثیر بهسزایی بر جای گذاشتهاند. این دو اندیشه عبارتند از مشروطه مشروعه و ولایت فقیه که اولی را در دوره شکلگیری مشروطه، شیخ فضلالله نوری و دومی را در دوره پهلوی دوم، امام خمینی (ره)، پایهگذاری کردهاند. بر این اساس، این مقاله در پی مقایسه میان بخشهایی از دو اندیشه سیاسی نامبرده است. بنابراین، روش پژوهش آن، تحلیل مقایسهای است و با توجه به این پرسش اصلی که در مقایسه میان اندیشه سیاسی شیخ فضلالله نوری و امام خمینی(ره) چه شباهتها و تفاوتهایی را میتوان یافت، به بررسی آرای آنها درباره حکومت حکومت در زمینههای مبانی فقهی، حدود اختیارات، نقش روحانیت، مشروعیت و مصلحت، و قانون و قانونگذاری پرداخته است. مقاله در نتیجه کلی در مقایسه میان اندیشه سیاسی دو فقیه در عصر انقلاب مشروطه و عصر انقلاب اسلامی، به شباهت، بهرهگیری از اسلام در چگونگی شکل حکومت اما با برداشتهای متفاوت یعنی بقای سلطنت و اجرای احکام اسلام برای شیخ فضلالله نوری، و تاسیس حکومت اسلامی و اجرای احکام اسلام، توجه به مشروعیت مردمی و مصلحت برای امام خمینی(ره) رسیده است.
خلاصه ماشینی:
بنابراين ، روش پژوهش آن ، تحليل مقايسه اي است و با توجه به اين پرسش اصلي که در مقايسه ميان انديشه سياسي شيخ فضل الله نوري و امام خميني(ره ) چه شباهت ها و تفاوت هايي را ميتوان يافت ، به بررسي آراي آنها درباره حکومت در زمينه هاي مباني فقهي، حدود اختيارات ، نقش روحانيت ، مشروعيت و مصلحت ، قانون و قانونگذاري پرداخته است .
مقاله در نتيجه کلي در مقايسه ميان انديشه سياسي دو فقيه در عصر انقلاب مشروطه و عصر انقلاب اسلامي، به شباهت ، بهره گيري از اسلام در چگونگي شکل حکومت اما با برداشت هاي متفاوت يعني بقاي سلطنت و اجراي احکام اسلام براي شيخ فضل الله نوري و تأسيس حکومت اسلامي و اجراي احکام اسلام ، توجه به مشروعيت مردمي و مصلحت براي امام خميني(ره ) رسيده است .
نه در دوران تکامل اين انديشه سياسي، در نظريه مشروطه مشروعه ريشه دارد و بر اين اساس اين مقاله تلاش مينمايد تا به بررسي مقايسه اي اين دو انديشه بپردازد و سؤال اصلي آن اين است که «در مقايسه ميان انديشه سياسي شيخ فضل الله نوري و امام خميني(ره ) چه شباهت ها و تفاوت هايي را ميتوان يافت ؟» در پاسخ به اين پرسش ، فرضيه اي که به آزمون گذارده خواهد شد نيز چنين است : «با توجه به شکل گيري دو انديشه ولايت فقيه امام خميني(ره ) و مشروطه مشروعه شيخ فضل الله نوري بر پايه مباني اسلام شيعي، شباهت هاي دو انديشه در توجه به حاکميت و مشروعيت الهي، اجراي احکام اسلام و قانونگذاري بر اساس آن و تقويت علما بوده و مهمترين تفاوت آنها در انديشه شيخ فضل الله ، بقاي سلطنت و نظارت علما بر قوانين و در انديشه امام خميني(ره )، حکومت مستقيم فقيه ، دايره وسيع اختيارت فقيه ، مشروعيت مردمي و توجه به مصلحت است ».