چکیده:
هدف اصلی مقالهی حاضر با عنوان بررسی گروه اسمی مفعولی در زبان فارسی از منظر دستور نقشگرای هلیدی بررسی نقش این گروه در سه فرانقش تجربی، بینافردی و متنی از این دستور است. اهداف جزئیتر عبارتند از: میزان همسویی این گروه با طبقهبندیها و تحلیلهای مطرح در فرانقشهای ذکرشده، همچنین تأثیر حضور و عدم حضور نشانهی مفعولی «را» در تعیین جایگاه و نقش این گروه. کتاب مقدمهای بر دستور نقشگرای هلیدی و متیسن (2004) به عنوان چارچوب نظری پژوهش، روش پژوهش این مقاله بهصورت توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای است. پیکرهی زبانی مورد مطالعه شامل 100 بند/جمله تصادفی برگرفته از رمان چراغها را من خاموش میکنم اثر زویا پیرزاد است. نتایج بهدست آمده بیانگر تطابق آراء مطرح در این دستور بهویژه درمورد گروه اسمی مفعولی بر پیکرهی زبان فارسیِ مورد بررسی در این مقاله است و عدم حضور «را» در تعیین جایگاه و نقش گروه اسمی مفعولی تأثیری ندارد.
خلاصه ماشینی:
نتایج به دست آمده بیانگر تطابق آراء مطرح در این دستور به ویژه در مورد گروه اسمی مفعولی بر پیکرهی زبان فارسی مورد بررسی در این مقاله است همچنین اینکه عدم حضور «را» در تعیین جایگاه و نقش گروه اسمی مفعولی تأثیری ندارد.
برای رسیدن به اهداف ذکرشده سه پرسش مطرح است: در فرانقش تجربی (Experimental Metafunction) از دیدگاه نقشگرای هلیدی چه ابزار معنایی با گروه اسمی مفعولی فارسی بیان میشود؟ در فرانقش بینافردی(Interpersonal Metafunction) چه عنصرهایی با گروه اسمی مفعولی فارسی بیان میشود؟ گروه اسمی مفعولی در زبان فارسی با توجه به فرانقش متنی(Textual Metafunction) چگونه تبیین میشود؟ همچنین میتوان فرضیههای متناظر با هر یک از سوالات فوق را بهصورت زیر مطرح ساخت: در فرانقش تجربی، گروه اسمی مفعولی فارسی با سه عنصر عامل (Actor)، هدف (Goal) و افزوده/ادات (Adjunct) بیانمیشود.
تحلیل دادهها آنچه در این قسمت از نظر میگذرد بیانگر بررسی الگوی دستوری نقشگرای هلیدی و مقایسهی آن با دستور زبان فارسی و پرداختن به گروه اسمی مفعولی و جایگاه آن در بند از منظر سه فرانقش تجربی، بینافردی و متنی به عنوان هدف اصلی مقاله است.
∅ گل کاغذی سرخابی را از روی پله ∅ برداشت ـ م طبقه ساختاری گروه اسمی + نشانه مفعولی گروه قیدی گروه فعلی گروه اسمی فرانقش تجربی عامل(کنشگر) محذوف هدف(کنش پذیر) افزوده موقعیتی فرایند مادی: عمدی شناسه فرانقش بینافردی فاعل(محذوف) متمم افزوده خودایستا [گذشته، مثبت، قطعیت] فعلواژه شناسه فاعلی مانـــــــ - -ده وجه فرانقش متنی آغازگر پایان بخش در بند شمارهی 13، در گروه اسمی مفعولی «پیشنهاد همکاری را» نشانهی مفعولی «را» حضور آشکار دارد.