چکیده:
در آیه 71 سوره مریم آمده است:«هیچ کسی از شما نیست مگر وارد جهنم می شود که بر پروردگارت حتمی و مقرر است، به سبب ظهور این آیه در دخول مومنان به جهنم و ناسازگاری آن با رحمت عام الهی در دیگر ادلّه، آن را در زمره آیات مشکل قرار داده اند. بنابراین، برای رفع شبهه تعارض آن با آیات و ادله دیگر، تفسیری متقن و متین می طلبد. علی رغم قول مشهور که ورود را به معنای دخول تعریف می کنند و گریزی از توجیه تعارض رحمت و نقمت باری مومنان ندرند که آنان را در تفسیر آیه دچار مشکل می کند، علامه طباطبائی تفسیری خلاف مشهور دارند. مقاله حاضر، دیدگاه علامه طباطبائی را به دلیل دقت و اهمیت آن و قوّت ادله در مخالفت با قول مشهور بررسی نموده است و از ادله قرآنی - که روش تفسیری ایشان است - استدلال به معنای قرب و اشراف در معنای ورود می کند. همچنین، از دلایل ادبی، به ویژه لغت و روایات نیز بهره گرفته است. علامه در راستای تثبیت دیدگاه خود، به نقد دیدگاه های دیگر هم پرداخته است که ادله قرآنی دیدگاه های دیگر را با همین روش نمی پذیرد و ادله روایی آنان را از ناحیه سند یا دلالت، مخدوش می داندو تفسیر ایشان موافق با حکمت تحذیری آیه است.
خلاصه ماشینی:
مقالة حاضر، دیدگاه علامه طباطبائی را به دلیل دقت و اهمیت آن و قوت ادله در مخالفت با قول مشهور بررسی نمودهاست و از ادلة قرآنی ـ که روش تفسیری ایشان است ـ استدلال به معنای قرب و اشراف در معنای ورود میکند.
قبل از ورود به بحث تفسیری، به سبب تأثیر مفهومشناسی لغات و اعراب در فهم و تفسیر آیه و نیز تأثیر نوع نگرش تفسیری بر قرائت آیه، و توجه ویژة علامه طباطبائی به معناشناسی واژگانی، اعراب واژگان و اعتقاد ایشان به تأثیر سبک و سیاق کلام در تفسیر آیه، لازم است به این مباحث پرداخته شود.
2ـ2) استدلال دوم علامه طباطبائی با بررسی واژگانی کلمة «ورود» در سایر آیات معتقدند که واژة «ورود» در دیگر آیات نیز به معنای «حضور»، «قرب» و «اشراف» استعمال شدهاست: ـ (ولما ورد ماء مدین وجد علیه أمة من الناس یسقون: و هنگامی که به چاه آب مدین رسید، گروهی از مردم را آنجا دید که (چارپایان خود را) سیراب میکنند) (القصص/23).
2ـ5) استدلال پنجم: ادلة روایی برخی روایات ذیل آیة (وإن منکم إلا واردها) نیز مبین این حقیقت است که «ورود» در این آیه به معنای دخول نیست.
3ـ اشکال و نقد علامه در رد دیدگاه مشهور برای تثبیت و تنویر تفسیر خود الف) دیدگاه مشهور، نظر به «ورود» به معنای «دخول» دارد.
بنابراین، در این آیه نیز به معنای «دخول» است.
شاید بتوان گفت گروه اول تحت تأثیر روایات، آیه را ظاهر در معنای دخول تفسیر نمودهاند، اما با دقت در روایات، این ظهور قابل خدشه است.
طوسی، محمدبن محمد.