چکیده:
در این جستار بیست و هفت غزل از شاعران دیگر در دیوان امیرخسرو دهلوی نمایانده شده است. این غزل ها از دیوان خواجو کرمانی، اوحدی مراغه ای، سلمان ساوجی و سعدی به برخی نسخه های خطی دیوان امیرخسرو دهلوی راه یافته و از آنجا وارد دیوان های تصحیح شده ی امیرخسرو گردیده است. علاوه بر حذف و افزایش شمار بیت ها در برخی غزل ها و خوانش های غلط، تغییر تخلص ها و گاه حذف آنها در دیوان امیرخسرو عجیب ترین نکته ای است که از رهگذر مقایسه ی این غزل ها به چشم می خورد. مع الوصف با توجه به مقایسه ی این غزل ها در دیوان امیرخسرو با غزل های اصلی در دیوان شاعران مانحن فیه، برای تصحیح چند بیت پیشنهادهایی داده شده و نیز کوشش شده، درباره ی سرچشمه های راه یافتن اشعار دیگر شاعران به دیوان امیرخسرو احتمال هایی مطرح گردد.
خلاصه ماشینی:
"مع الوصف بـا توجـه بـه مقایسـۀ ایـن غزل هـا در دیـوان امیرخسـرو بـا غزل هـای اصـلی در دیـوان شـاعران مانحن فیه ، برای تصحیح چند بیت پیشنهادهایی داده شده و نیز کوشش شده ، دربارٔە سرچشمه های راه یافتن اشعار دیگر شاعران به دیوان امیرخسرو احتمال هایی مطرح گردد.
ســختی از آن دیــد اوحــدی کــه بــه اول سـختی از آن دیـدی خسـروا کـه بـه اول قــــــاعدٔە آن دل چــو خـــــاره ندانســت قـــاعدٔە آن دل چـو خـــــــاره ندانسـت این غزل در دیوان اوحدی نه بیت دارد و در دیوان امیرخسرو پـنج بیـت (امیرخسـرو ۱۰، ص ۱۵۷؛ همو ۸، ج ۱، ص ۲۷۹؛ همو ۷، ص ۱۸۰) و نیـز تصـحیح م .
۳ از آن خواجــو از ایــن منــزل ســفر کــرد از آن خســـرو ز دهلـــی رفـــت بیـــرون کــه سلطانیــــــه بــی ســلطان نخواهــــد کـه ملـک هندویــــی سـلطان نخواهــد این غزل در دیـوان خواجـو یـازده بیـت و در دیـوان امیرخسـرو ده بیـت دارد و در ایـن چاپ های دیوان امیرخسرو آمده است (نک : امیرخسرو ۶، ص ۱۷۳-۱۷۴؛ همو ۷، ص ۳۰۱؛ همـو ۸، ج ۲، ص ۲۴۷-۲۴۹).
۳ کـس متصـور نمی شـود کـه چـو خواجـو کـس متصــور نمی شـود کــه چـو خســرو هنــــــدوی آن چشــم ترکتـــــاز نباشــد هنــــــدوی آن چشــم ترکتـــــــاز نباشــد این غزل در دیوان هر دو شاعر نه بیت دارد و افزون بر چاپ روشـن در ایـن تصـحیح ها نیز آمده است (نک : امیرخسرو ۶، ص ۲۵۵؛ همو ۷، ص ۴۱۷-۴۱۸؛ همـو ۸، ج ۲، ص ۶۶۹-۶۷۰)."