چکیده:
سده ی دهم هجری عموما با جریان شعر وقوعی شناخته می شود. در پژوهش های تاریخ ادبی به وجود جریان شعری نازک خیال که زمینه را برای شکل گیری سبک نازک خیال سده ی 11 آماده می ساخته توجهی نشده است. در این پژوهش برآنیم که با استناد به منابع تاریخی و ادبی عصر صفوی، ابتدا وجود جریان شعری نازک خیال در قرن 10 را اثبات کنیم و سپس، تاثیر و اهمیت ناحیه خراسان را در اشاعه ی جریان نازک خیال در این دوره نشان دهیم. مدعای اصلی پژوهش حاضر این است که در قرن 10 جریان شعری نازک خیال در موازات جریان شعر وقوعی وجود داشته است و ناحیه ی خراسان از کانون های اصلی اشاعه ی آن بوده است. یکی از مهم ترین دلایل اهمیت ناحیه ی خراسان در تحول نازک خیالی قرن 10، حضور دست کم 11 شاعر نازک خیال در این ناحیه بوده است.
خلاصه ماشینی:
"به رغم این دیدگاه ، منابع ادبی و اسناد تاریخی قرن ۱۰ق نشان می دهند که در قـرن دهـم جریان شعری نازک خیالانه ای وجود داشته که در سدٔە یازدهم ، هـم بـر سـبک عراقـی و هـم بـر شعر سبک وقوع غلبه کرده و به صـورت جریـان شـعری فراگیـر و گسـترده ای نمـود پیـدا کـرده است و البته خراسان و به طور خاص هرات از کانون های بسیار مهم و تأثیرگـذار آن بـوده اسـت .
مسـئلۀ مهمی که در میان شاعران نازک خیال ناحیۀ خراسان در قرن ۱۰ دیده می شود این است کـه برخی از شاعران وقوعی همچون میلی هروی به دو شیوه شعر می سروده اند؛ یعنی شاعر در سرایش غزل از نرم شعری عصر، تبعیت می کرده و ابیات وقوعی می سروده و در قصـیده ، بـر خلاف غزل ، ابیاتش کاملا نازک خیالانه بـوده اسـت .
آصفی هروی ، دیگر شاعری که واصفی از او نام برده نیز در اشعارش ، صراحتا به نازکی سبک شخصی اش اشاره کرده و خود را نازک خیال خوانده است : ز خوبان گفته های آصـفی حـالی دگـر دارد که او را سوزخسرو نازکی های حسن دیـدم ج (آصفی هروی ، ص ۱۴۳) عبدالباقی نهاوندی صاحب تذکرٔە مآثر رحیمی نیز در مقدمـه ای کـه بـر دیـوان عرفـی شیرازی نوشته ، شیؤە شاعری امیرشاهی سبزواری در اواخر قرن ۹ و بابافغانی و آصفی در نیمۀ اول قرن ۱۰ را یکی از عوامل مهم تغییر سبک برشمرده است : در زمان میرزای مؤمی الیه [سلطان حسین بایقرا متوفی ۹۱۱]..."