چکیده:
راوند از توابع شهرستان کاشان است که بهدلیل ویژگیهای آبوهوایی، باغهای متعددی در آن قرار گرفته است. در تعدادی از این باغها عمارتهایی با عنوان خانهباغ قرار گرفته که در زمان نگارش این مقاله، فقط سه عدد از این آنها در این منطقه شناسایی شده بود. یکی از این خانهباغها، خانهباغ ارباب ماشاالله منصوری بود که با توجه به اسناد موجود، بهنظر میرسید بنایی متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول باشد. در زمان مستندنگاری از این باغ توسط نگارنده، باغ آن به زمینی بایر تبدیل شده اما عمارت آن علیرغم آسیبهای فراوان همچنان باقی مانده بودکه ناگهان در یک اقدام عجیب توسط مالک آن تخریب شد. در این مقاله، سعی شده با توجه به عکسها و نقشههایی که نگارنده از این خانهباغ تهیه کرده و مطالعات میدانی، به بررسی این بنا ازجمله موقعیت و ویژگیهای معماری آن بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"اما به دلیل آسیب هایی که دانـش آمـوزان بـه بـاغ و عمـارت آن وارد می کنند، همچنین به دلیل نارضایتی آقای فیروزی، از اینکه باغ همزمان هم به او اجاره داده شـده و هم در اختیار آموزش وپرورش قرارداده شده است ، پس از دو سال ، آن را از آموزش وپرورش پـس میگیرد.
این عمارت درواقع محل اصلی سکونت صاحب باغ بوده ، یک حوضخانه در وسـط و پـنج اتـاق در طرفین آن قرار گرفته است دو اتـاق بـه صـورت پشـت سـرهم در دو طـرف حوضـخانه قـرار گرفته اند، درحالیکه با دو پله از کف حوضخانه جـدا شـده انـد.
اما در ضلع جنوبی حوض بزرگی قـرار دارد کـه از جنس آجر و ملات ماسه و سیمان است ؛ که با توجه به ابعاد و مصالح آن مشـخص اسـت کـه الحاقی بوده و در دوره های بعد ساخته شده است (شکل ١٥ـ١٧) در ضـلع غربـی عمـارت ، یـک زیرزمین است که پله و ازارة دیواری وروردی آن آجر فشاری می باشد؛ اما پایـه هـای زیـرزمین از سنگ لاشه بوده و دیوارها و سقف آن خشتی است .
صـورت اول بـدین شـکل بـوده کـه آب از ضـلع غربی باغ به آن وارد میشده ، پس از طی نمودن مسیرهای تعیین شده در بـاغ ، در نزدیکـی سـردر ضلع جنوبی به چند برجه تقسیم گردیده و به باغات دیگر میرفته اسـت (شـکل ٢١ــ٢٢) مسـیر دوم بدین شکل بوده که آب از ضلع شمالی باغ وارد میشده و پس از ورود به داخل بنا ابتـدا بـه حوض هشت گوش واقع در حوضخانه ، سپس به حوض بیضی واقع در جلوی ایـوان مـیریختـه است ."