چکیده:
با توجه به مشکلات روانی، جسمانی و ارتباطی، خانوادههای دارای فرزند با اختلال نارسایی توجه/ بیشفعالی تحقیق حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش و خانواده درمانی کارکردی بر کیفیت زندگی و توانمندی خانوادههای این کودکان انجام شد. این پژوهش از نوع شبهآزمایشی با پیشآزمون- پسآزمون بود. جامعه آماری شامل کلیه خانوادههای شهر سنندج بود که در سال 1395 به مراکز مشاوره این شهر مراجعه کرده بودند و پس از انجام مصاحبه تشخیصی، فرزند آنها تشخیص با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی گرفته بود. نمونه آماری شامل 30 خانواده بودند که بهصورت نمونهگیری دردسترس از بین کسانی که به فراخوان پژوهشگر پاسخ مثبت داده بودند، انتخاب شدند و بهصورت تصادفی در 3 گروه درمان مبتنی بر تعهد و پذبرش، گروه خانواده درمانی کارکردی و گروه کنترل، جایگزین شدند. هر گروه آزمایش 9 جلسه درمانی2 ساعته دریافت کردند. ابزار جمعآوری دادهها، پرسشنامه توانمندسازی خانواده و پرسشنامه کیفیت زندگی بود و دادهها با تحلیل کواریانس چندگانه در SPSS 20 تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین میانگین نمرات پیشآزمون و پسآزمون گروههای آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد و همچنین خانواده درمانی کارکردی در افزایش توانمندی خانوادهها و ارتقاء کیفیت زندگی آنها نسبت به درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش، موثرتر است. براساس نتایج بهدست آمده درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و خانوادهدرمانی کارکردی میتوانند باعث افزایش توانمندی خانوادههای دارای فرزند با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی و بهبودکیفیت زندگی آنها شوند.
خلاصه ماشینی:
نتایج پژوهشها نشان داده است که درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر افزایش رضایتمندی زناشویی و کاهش اضطراب بین فردی و روانشناختی (پترسون، ایفرت، فینگولد و داویدسون، 2009) کاهش پریشانی زوجین (اماناللهی، حیریان فرد، خجسته مهر و ایمانی، 1393) بهزیستی روانشناختی، هیجانی و رضایت زناشویی (نریمانی و بخشایش، 1393) پذیرش درد و اضطراب (انوری، ابراهیمی، نشاط دوست، افشار و عابدی،1393)، افسردگی (حر، آقایی، عابدی و عطاری، 1392)، بیماریهای روانی و جسمی (مانتوانی، سیمپسون، فالون، روسی و لیسانبای، 2010)، کاهش علائم اضطراب فراگیر (مژدهی، اعتمادی و فلسفینژاد، 1390) و ارتقاء کیفیت زندگی (ابراهیمی، رضائیان، خوروش و ضرغام، 1392) کاهش آسیبهای هیجانی مادران کودکان اوتیسم (طالبزاده، 1395)، کاهش درماندگی روانشناختی، اضطراب و افسردگی مادران کودکان دیرآموز (شعاعی، 1395)، بهبود رابطه والد- فرزندی مادران دارای کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیشفعالی (نداف سنگانی، 2016) موثر بوده است.
با توجه به خلأ پژوهشی موجود در زمینه شناسایی راهکارهای موثر بر بهبود شرایط خانوادههای دارای فرزند با اختلال نارسایی توجه/ بیشفعالی و توانایی اثبات شده دو رویکرد خانواده درمانی کارکردی و درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش در رفع بسیاری از مشکلات و معضلات روانشناختی کودکان و خانوادههای آنها، پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی این دو رویکرد بر ارتقاء کیفیت زندگی و افزایش توانمندی خانوادههای دارای فرزندان با اختلال نارسایی توجه/ بیشفعالی سعی داشت به پرسشهای پژوهشی زیر پاسخ دهد: 1.
Acceptance & commitment therapy for anxiety disorder: A practioner’s treatment guide to using mindfulness, acceptance, and values- based behavior change strategies, Journal of Contempt Psychotherapy, 36, 191-192.