چکیده:
در راستای تقابل با چالشهای قرون اخیر در ارتباط با قرآن کریم و پندارهای مغرضانة برخی مستشرقان مبنی بر ناکارآمدی آیات قرآن در عصر حاضر، دانشمندان حوزة علوم قرآن به دفاع از ساحت قرآن کریم برخاستهاند و بحث اعجاز علمی قرآن را مطرح ساختهاند. از جمله آیات مرتبط با این مضمون، آیة معروف به «دحوالارض» است:والارض بعد ذلک دحئهاO (النازعات/ 30). پژوهش حاضر که مبتنی بر بررسیهای کتابخانهای و روش توصیفی ـ تحلیلی است، بیانگر سه شگفتی علمی قرآن دربارة زمین است که عبارتند از: «چگونگی آفرینش اولیه، حرکت و کروی بودن زمین». بدین ترتیب، علاوه بر آنکه فحوای آیه دلالت بر نظریهای متضمن پرتاب زمین از خورشید، حرکت دورانی و انتقالی و نیز شکل کروی زمین دارد، مبین شگفتیهای ادبی ـ بلاغی قرآن در استخدام واژة «دحو» و نیز بیانگر اشاراتی از قرآن است که حقایق آن بر علم سبقت گرفتهاست.
خلاصه ماشینی:
1ـ3) دحو به معنای حرکت اولین کاربرد «دحو» در معنی حرکت، کلمة «مدحاة» است که اهل لغت دربارة آن گفتهاند: «خشبة یدحی بها الصبی فتمر علی وجه الأرض لا تأتی علی شیء إلا اجتحفته: چوبی که اطفال روی زمین میچرخانند، مانند قرقره» (فراهیدی، 1409ق.
بر حسب تحقیق، از آیات (والأرض بعد ذلک دحاها * أخرج منها ماءها ومرعاها * والجبال أرساها * متاعا لکم ولأنعامکم( (النازعات/ 30ـ33)، دو تفسیر اصلی برای مفهوم گسترش به شرح ذیل منتج میگردد: الف) مهیا کردن منابع حیات: مطابق این وجه، منظور از دحو زمین، مهیا کردن امکانات و منابع لازم برای حفظ حیات انسان است.
این ابرهای صفحهای گازیشکل با حرکت دورانی در فضا، سیارههای منظومة شمسی از جمله زمین را شکل دادهاند (Durisen and Boss, 2005: 1137)؛ چنانچه مطابق آخرین نظریة تشکیل ماه نیز که مورد قبول بیشتر دانشمندان حوزة کیهانشناسی قرار گرفتهاست (فرضیة برخورد بزرگ)، جسمی به بزرگی بهرام و با جرم یکدهم آن با زمین برخورد داشته، مجموعة حاصل از پرتاب، کرة ماه را به وجود آوردهاست (Asphauq and Canup, 2001: 708).
لذا برخی بررسیهای انجامیافته در این زمان نیز به بهترین شکل نشان از صداقت حضرت محمد(ص) دارد و اینکه قرآن الهامگرفته از پروردگار علیم خبیر، برای راهنمایی انسان و رحمتی برای جهانیان است (ر.
3ـ2) شگفتی در بیان حرکت زمین از دیگر شگفتیهای علمی مطرح در آیة «دحوالأرض»، اشاره به حرکت زمین در قالب کلمة «دحو» میباشد که در آیات دیگر قرآن از جمله النمل/ 89، النحل/ 15، الشمس/ 6، الملک/ 15 و فصلت/ 11، در قالب کلماتی چون «مهد»، «ذلول»، «طحو» و...