چکیده:
بیان نمادین از ویژگیهای سبکشناسی شعر معاصر است که بافت ادبی مبهم و هنری را میآفریند و خواننده را در متن شرکت میدهد. اختناق و استبداد حاکم بر جامعهی معاصر احمد شاملو (1379-1304ش)، به بروز گستردهی نمادهای «روشن» و «تاریک» در شعر وی انجامیده که نشاندهندهی ذهن اسطورهساز شاعر و توجه به تقابلهای دوگانه در نظام آفرینش است. این مقاله به روش اسنادی، تمام نمادهای هفدهدفتر شعر شاملو را استخراج و تحلیل کرده است. شعر شاملو برای انتقال لایهی ایدئولوژیک (کاربردشناختی) در بافت اسطورهای و نمادینی که دارد از تقابلهای دوگانهی هستی در روساختهایی مانند «زندان و آزادی»، «نفرت و عشق»، «تنهایی و جمعیت»، «اندوه و شادی»، «زمین و آسمان»، «انسان و خدا» و غیره که گاه به شکل متناقضنما تصویر میشوند، هدفمندانه استفاده کرده است؛ تا جاییکه میتوان ساختار روایی بسیاری از شعرهای وی را براساس این تقابل تشریح کرد. منظور کاربردشناسانهی شاعر، عمدتا جلب توجه مخاطب به نابهسامانی اجتماعی و تاثیربخشی کلام است.
خلاصه ماشینی:
اختناق و استبداد حاکم بر جامعهی معاصر احمد شاملو (1379-1304ش)، به بروز گستردهی نمادهای «روشن» و «تاریک» در شعر وی انجامیده که نشاندهندهی ذهن اسطورهساز شاعر و توجه به تقابلهای دوگانه در نظام آفرینش است.
شعر شاملو برای انتقال لایهی ایدئولوژیک (کاربردشناختی) در بافت اسطورهای و نمادینی که دارد از تقابلهای دوگانهی هستی در روساختهایی مانند «زندان و آزادی»، «نفرت و عشق»، «تنهایی و جمعیت»، «اندوه و شادی»، «زمین و آسمان»، «انسان و خدا» و غیره که گاه به شکل متناقضنما تصویر میشوند، هدفمندانه استفاده کرده است؛ تا جاییکه میتوان ساختار روایی بسیاری از شعرهای وی را براساس این تقابل تشریح کرد.
شکیبی ممتاز در مقالهی «سمبل و جایگاه آن در شعر احمد شاملو (با تکیه بر شعر «مه»)»روند حرکت آرایههای بلاغی را برای رسیدن به سمبل و تولید بافتهای نمادین کلام در فرهنگ شعر معاصر فارسی با تکیه بر اشعار احمد شاملو و نگاهی خاص به شعر «مه» از مجموعهی هوای تازه بررسیکرده است و میگوید: این حرکت تدریجی بهسمت نماد با ساختارهای اجتماعی ادبیات و سیر تطور سبکها ارتباطی مستقیم و تنگاتنگ دارد.
بهروزی در پایاننامهی بررسی تقابلهای دوگانه در اشعار محمدرضا عبدالملکیان با رویکرد ساختارگرایانه، مهمترین تقابلی را که در آثار این شاعر میبیند، تقابل زندگی شهری و روستایی میداند.
شعر شاملو برای انتقال لایهی ایدئولوژیک مدنظر شاعر در بافت اسطورهای و نمادینی که دارد هدفمندانه از تقابلهای دوگانه بهره میبرد؛ تا جاییکه میتوان ساختار روایی بسیاری از شعرهای وی را براساس این تقابل تشریح کرد.