چکیده:
هدف این مقاله مطالعه و تطبیق اصول مدیریت نوین و مدیریت اسلامی با محوریت سیرة امام علی(ع) است. بدین منظور پس از توصیف اهمیت مدیریت و جایگاه مدیریت اسلامی، نظر و شیوة عمل رهبران اسلام در زمینۀ مهمترین اصول مدیریت (برنامهریزی، سازماندهی، هماهنگی، هدایت و رهبری و کنترل و ارزیابی) بحث شده است. برای یافتن مصادیق عملی مدیریت اسلامی علاوه بر سیرة نبوی، از سخنان و سیرة حضرت علی (ع) به عنوان حاکم و مدیر اسلامی استفاده شده است. این بررسی علاوه بر روشن نمودن تشابه مدیریت نوین با رهبری و مدیریت در اسلام، نشان دهندة توجه و اشراف رهبران دینی بر اصول مدیریت و کاربرد آنها در چهارده قرن پیش بوده است. بطوریکه نمونههای متعددی از بکارگیری اصول مدیریت علمی ازجمله: هدفگذاری و برنامهریزی سیاسی و اقتصادی برای فرماندهان، سازماندهی منابع مالی و انسانی، تعیین سلسله مراتب اداری،گزینش نیروی انسانی، هماهنگی میان نیروها، هدایت و نظارت و کنترل و غیره در متون و منابع معتبر اسلامی بویژه در کتاب نهج البلاغه یافت میشود. رعایت و التزام عملی به نکات دقیق مدیریتی توسط رهبران الهی که در متون و منابع اسلامی منعکس شده است، بررسی بیشتر آنها را با هدف کشف سایر اصول و رموز پنهان مدیریت اسلامی ضروری مینماید.
خلاصه ماشینی:
بهطوری که، نمونههای متعددی از بهکارگیری اصول مدیریت علمی از جمله: هدفگذاری و برنامهریزی سیاسی و اقتصادی برای فرماندهان، سازماندهی منابع مالی و انسانی، تعیین سلسلهمراتب اداری، گزینش نیروی انسانی، هماهنگی میان نیروها، هدایت، و نظارت و کنترل در منابع معتبر اسلامی، بهویژه در نهجالبلاغه، یافت میشود.
از آنجا که، این اصول از وظایف مهم مدیران در مکاتب مدیریت نوین است و در اکثر کتب مربوط به نظریات و تئوریهای سازمان و مدیریت بهطور جامع تشریح شده است، در این مقاله برای مقایسة دو مکتب، ابتدا نظر مدیریت نوین در خصوص هر یک از این اصول بهاختصار بیان شده، سپس شیوۀ بهکارگیری آنها در مدیریت اسلامی با ذکر مصادیق و نمونههای عملی با استفاده از منابع اسلامی و خصوصا سخنان و سیرة حضرت علی (ع) توصیف شده است.
تعریف مدیریت از دیدگاه اسلام عبارت است از: رهبری نیروی انسانی و منابع مادی در واحدهای سازمانی برای رسیدن به هدف یا اهداف سازمان بهنحوی که کارکنان از روحیة عالی برخوردار باشند و رضایتخاطر آنان نیز فراهم شود (غمخوار، 1373: 25).