چکیده:
مقدمه: مطالعات پیشین نشان داده اند که کارکردهای شناختی و هیجانی در اعتیاد دچار آسیب جدی می شوند. هدف پژوهش حاضر، بررسی مقایسه ای حافظه شرح حال و سطوح تکانش گری در افراد مبتلابه اعتیاد مواد محرک، افیونی، سیگار و بهنجار بود.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی و بر مبنای طرح های علی مقایسه ای است. در روند انتخاب اعضای نمونه با روش نمونه گیری هدفمند، ۳۰ نفر مبتلابه اعتیاد مواد محرک، ۳۰ نفر مواد افیونی، ۳۰ نفر سیگاری و ۳۰ نفر بهنجار با لحاظ کردن ملاکه ای ورود وخروج، اخذ رضایت آگاهانه و همتاسازی در متغیرهای جمعیت شناختی وارد پژوهش شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های تکانشگریBarratt ، حافظه آینده نگر و فرم اطلاعات جمعیت شناختی استفاده شد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد) و تحلیل واریانس چند متغیره با نرم افزار آماریSPSS-22 مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها: یافته ها نشان داد که میانگین هر سه گروه دارای اعتیاد مواد محرک، افیونی و سیگاری، در حافظه آینده نگر (دامنه ای از 01/ 0P< تا 05/ 0P<) و تکانش گری (دامنه ای از 0/01P< تا0/05 P<) در مقایسه با گروه بهنجار با تفاوت معناداری بیشتر بود، هم چنین میانگین گروه مبتلابه اعتیاد مواد محرک در ابعاد حافظه آینده نگر ]گذشته کوتاه مدت (0/01P<) و آینده بلندمدت (0/01P<)[ و ابعاد تکانش گری ]عدم برنامه ریزی (0/05P<)، تکانش گری شناختی (0/01P<) و تکانش گری کل (0/01P<)[ با تفاوت معناداری نسبت به گروه مواد افیونی و سیگاری بیشتر بود. در هیچ کدام از ابعاد حافظه آینده نگر و تکانش گری، بین گروه مواد افیونی و سیگاری اختلاف معناداری مشاهده نشد.
نتیجه گیری: بر مبنای یافته های پژوهش حاضر می توان چنین استنباط کرد که کارکرد حافظه آینده نگر و سطوح تکانش گری که از جمله عوامل مهم عصب روان شناختی و شخصیتی در اعتیاد هستند، با توجه به نوع ماده مصرفی فرد، به صورت معناداری متفاوت است که لزوم مداخلات اختصاصی بر حسب نوع اعتیاد را آشکار می سازد.