چکیده:
: «نقش جنسیتی» یکی از مفاهیم اساسی مباحث جنسیت است که در سالهای اخیر مورد
توجه صاحبنظران علوم اجتماعی به ویژه فمینیستها قرار گرفته برای تبیین چرایی و
چگونگی شکلگیری نقشهای جنسیتی، نظریههای گوناگونی مطرح شده است. این مقاله ضمن
بازنگری مهمترین نظریههای خرد و کلان نقش جنسیتی میکوشد تبیینی چند علتی و منطبق
با [فهم مولف از] آموزههای دینی ارائه دهد. در این تبیین، ابعاد متنوع زیستی،
روانی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و سهم هر یک از عوامل و نحوه ارتباط آنها با
یکدیگر مشخص شده است. پذیرش تأثیر اعدادی تفاوتهای جنسی طبیعی در شکلگیری
نقشهای جنسیتی در عین انکار جبرگرایی، مهمترین نتیجه این نوشتار است.
خلاصه ماشینی:
"در ارتباط با نقش عوامل اقتصادی نیز گرچه تبیین تک علتی مارکسیستی را که همه روساختهای اجتماعی از جمله نظام روابط جنسیتی را به مالکیت سرمایه و ابزار تولید ارجاع میدهد، مردود میدانیم، اما میتوان در تأیید این فرضیه محدودتر که کنترل ثروت توسط مردان در تمایز جنسیتی نقشها بهویژه اختصاص نقشهای مدیریتی به مردان تأثیرگذار بوده است، به برخی گزارههای دینی استشهاد کرد؛ قرآن کریم میفرماید:«مردان به سبب قابلیتهای بیشتری که خداوند به ایشان عطا کرده و بهسبب آنکه از ________________________________ [1] -Eleanor Maccoby [2] -Carol Jacklin اموالشان [در قالب مهریه و نفقه واجب] انفاق میکنند، عهده دار سرپرستی زنان هستند»(نساء:34).
ارتباط میان جامعه پذیری نقشهای جنسیتی و تفاوتهای جنسی در دو جنبه تصویر شده است؛ جنبه نخست، تأثیر اعدادی و با واسطه تفاوتهای جنسی بر جامعهپذیری نقشهای جنسیتی است که مسیر آن از کانال عوامل اجتماعی میگذرد، اما جنبه دوم، ناظر به تأثیر بیواسطه تفاوتهای جنسی است، زیرا همانگونه که آلیس رسی جامعهشناس فمینیست یادآور شده، روانشناسی و زیستشناسی زنان که دوره ماهانه و بارداری را در بر میگیرد، میتواند مستلزم آن باشد که دختران همواره بیش از پسران با مادران خود همانند سازی کنند؛ تفاوت زیستشناسی پسر با زیست شناسی مادر باعث میشود که او همواره فاصله بیشتری را با مادرش حفظ کند (تانگ،1997: 159) و به این ترتیب، فرضیهای که یکسان سازی الگوی جامعه پذیری دختر و پسر را موجب یگانگی هویت و نقشهای زنان و مردان میداند، دست کم مورد تردید قرار میگیرد."