چکیده:
موافقت و مخالفت با مشروطه از زمان پیروزی انقلاب مشروطه وجود داشت. مخالفان مشروطه یا طرفداران مشروطه مشروعه در رسایل خود، مشروطه را مغایر با قوانین شریعت اسلامی می دانستند، اما موافقان، مشروطه را به مثابه ضامن حفظ حوزه اسلام در نظر می گرفتند. بنابراین هر دو گروه در جهت حفظ اسلام حرکت می کردند. در این میان سید عبدالحسین لاری هرچند به عنوان هوادار مشروطه و علیه مشروعه خواهان در ایالت فارس فعالیت می کرد؛ اما مبانی اندیشه های سیاسی او به دیدگا ه های جناح مشروعه خواهان و در راس آ نها شیخ فضل الله نوری از سید عبدالحسین لاری با » قانون در اتحاد ملت و دولت « و » قانون مشروطه مشروعه « نزدیکتر بود. هدف از این مقاله بررسی دو کتاب استفاده از روش توصیفی- تحلیلی است. یافته ها و نتایج این پژوهش نشان می دهد که لاری با انتشار قانون مشروطه مشروعه که آن را قبل از به توپ بستن مجلس نوشت به دفاع از تاسیس مجلس شورا در اسلام پرداخت و آن را برتر از سلطنت دانست. او در این رساله انتظارات خود از قانون ملی را بر پایه شریعت و به منظور اجرای احکام الهی بیان کرده است. لاری در رساله قانون در اتحاد ملت و دولت نیز که در اوج درگیری بین مشروطه خواهان و طرفداران مشروطه مشروعه منتشر شد به حمایت از مشروطه خواهان پرداخت. منظور لاری از مشروطیت ، مشروطه اسلامی بود که در راس مجلس، فقیه جامع الشرایط قرارگرفته باشد و به همین دلیل هرگونه رای و نظر مجلس شورا که مخالف با قرآن، احکام و آموز ه های اسلامی باشد را مردود می دانست.
Since the victory of Constitutional Revolution, there has been agreement and opposition to the
Constitutionalism. The Constitutionalism was considered contrary to Islamic Sharia Law in the writings of
the opponents of Constitutionalism and the proponents of Islamic Constitution. But the advocates of the
Constitutionalism considered it as the preservation of Islamic domain. Therefore, both groups were moving
towards the preservation of Islam in their respective views. Meanwhile, Seyed ‘Abd al-Husayn Lari was known
as a proponent of the Constitutionalism, however, his political ideas were closer to the Islamic Constitution
and Sheikh Fazlollah Noori. The aim of this article is to investigate two books: Ghanoon-e- Mashrooteh-e-
Mashrooeh and Ghanoon dar Ettehad Mellat and Dolat written by Seyed ‘Abd al-Husayn Lari. The findings
and results of this article showed that Seyed ‘Abd al-Husayn Lari , with the publication of the Ghanoon-e-
Mashrooteh-e- Mashrooeh written before bombardment and closing the First Majlis (Parliament), had
defended the establishment of the Majlis-e-Shura in Islam(advisory council or consultative council) and
considered it superior to the monarchy. In this treatise, he states his expectations of National Law on the
basis of the Sharia law and in order to implement the divine rules. Lari had advocated the constitutionalists
in the treatise of Ghanoon dar Ettehad Mellat and Dolat published at the height of the clashes between the
opponents and the proponents of Constitutionalism. Lari considered the Constitutionalism as the Islamic
Constitution that a Guardianship of the Islamic Jurist (also called the Governance of the Jurist) placed at the
head of the Majlis (parliament). Therefore, any votes and decisions in the Shura Council opposed the Quran
.and Islamic teachings were rejected
خلاصه ماشینی:
"مهم ترین فواید کلی قوانین ملی و انتظارات او از مشروطه مشروعه را میتوان به موارد زیر اشاره کرد: ١- سید لاری معتقد است ، قانون ملی بیش از هر چیز برای آن است که مظاهر تشبه به غربیان را از بین برده و مردم را به زیور و زینت فرهنگ و شرافت اسلامی بیاراید.
٤۸ لاری همچنین در فصل اول رساله قانون در اتحاد ملت و دولت ، تعداد لازم برای صحت انعقاد مجلس را، همان تعداد لازم برای در اختیار گرفتن امور حسبیه دانست که متناسب با نیاز جامعه و با توجه به شرایط زمانی و مکانی تغییر خواهد کرد.
۶۹ با توجه به آنچه گفته شد، سید لاری »ولایت کلیه « را حق فقیه دانسته است و دراین باره چنین مینویسد: »فعلی هذا، حق الولایة کلیه الاولیه اولی بالمؤمنین من أنفسهم و أموالهم ،١۵ هر حاکم شرع را بر تمام طبقات من دونه ]جز او[ از تمام مکلفین است شرعا از سلطان ، حکام ، عمال ، ضباط ، شاه و گدا در کلیة امور حسبیه ]معاملات و مرافعات [ و اجراء حدود شرعیه ، ترجیح ، تعیین احکام کلیه ، مصالح نوعیه از عزل و نصب ، تعزیر، تحدید، تغییر، تبدیل ، تقریب ما حقه التبعید۷۰ و تبعید ما حقه التقریب ۷١ به مسوغات ]امور مجاز، اجازه داده شده ها[ شرعیه مثل تألیف قلوب یا تبلیغ احکام یا اتمام حجت ، رسول و امام ، حاکم شرع حق بر تمام انام دارد و مقدم و نافذ الحکم است و کسی را حق مخالفت و معارضه در آن نیست ، شرعا«.
۷٤ سید لاری در پایان کتاب قانون در اتحاد ملت و دولت اعتراف کرده است که در مشروطیت هنوز شریعت اسلامی و محاسن صورت و سیرت و سیاست های الهی انجام نگرفته است )همان ، ص ۲۶۰(."