چکیده:
فرهنگ ایثار و شهادت به عنوان یکی از عناصر فرهنگ سیاسی تشیع، برخاسته از حماسه عاشورای حسینی است. این فرهنگ در کنار سایر آموزههای دینی نقش مهمی در رشد و تقویت سرمایه اجتماعی در جامعه ما دارد. این مقاله با هدف شناخت مولفههای جمعی فرهنگ ایثار و شهادت براساس خاطرات آزادگان به مثابه سرمایه براساس روش تحقیق کیفی تحلیل اسنادی نگاشته شده و سعی شده است دادهها و مصادیق مربوط با استفاده از ابزار فیشبرداری از منابع مربوط به خاطرات آزادگان جمعآوری شود. این مقاله در پی پاسخ به این سوالها بوده است که مولفههای فرهنگ ایثار و شهادت در رفتار با دوستان در خاطرات آزادگان دوران دفاع مقدس کدام است و اینکه چگونه این مولفههای رفتاری آزادگان در تولید و تقویت سرمایه اجتماعی موثر بوده است؟ یافتهها نشان میدهد که فرهنگ ایثار و شهادت به عنوان فرهنگ غنی مبتنی بر تعالیم تشیع به عنوان سرمایه اجتماعی مشتمل بر مولفههای رفتار جمعی مثبتی است که موجب انسجام، تقویت روحیه مشارکت و همکاری و ایجاد و رشد شبکههای انسانی میشود که مصادیق و شواهد زیادی از آن را میتوان درباره آزادگان در سختترین شرایط در اردوگاههای دشمن بیان کرد. از جمله این مولفهها که موجد سرمایه اجتماعی هستند، عبارتاند از: ارشاد، حسن سلوک و اخوت ایمانی از طریق رشد شاخصهای سرمایه اجتماعی.
خلاصه ماشینی:
"سؤال تحقیق با توجه به خلأ پژوهشی موجود در این زمینه و تقسیم بندی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در این باره، این پژوهش با استفاده از منابع دینی و سیرهپژوهی به خصوص سیره امام حـسین (ع ) در جریـان حماسـه عاشـورا، بـه تحلیـل جلـوه هـای دوسـتی و مـودت در فرهنـگ ایثـار و شـهادت و تقسیم بندی مؤلفه های آن پرداخته و کوشیده است که با ذکر شواهد و مصادیقی، این موضـوع در جریان اسارت نیروهای کشور به دست رژیم بعثی بیشتر توضیح داده شود.
تجزیه و تحلیل یافته ها تأثیر مؤلفه های جمعی فرهنگ ایثار و شهادت در تقویت سرمایه اجتماعی از میان رفتارهای ایثارگونه ای که آزادگان در دوران اسارت در ارتبـاط بـا یکـدیگر از خـود نشان میدادند، مؤلفه های ارشاد، حسن سلوک و اخوت ایمانی در اینجا مطـرح شـدهاتـد و بـا بیـان شاخصه هایی از هر کدام از این مؤلفه ها با توجه به تعریف ارائه شده از سرمایه اجتماعی، به بررسی مصادیقی از آن در خاطرات آزادگان دفاع مقدس پرداخته شده است .
جمع بندی مدلمفهومی مؤلفه های جمعی فرهنگ ایثار و شهادت در خاطرات آزادگان / / جدول ١- منابع الگوی مفهومی تحقیق ردیف مؤلفه منبع 1 ارشاد مجلسی (١٣٦٤)، شریف الرضـی (١٣٧٩)، مؤسـسه فرهنگـی قـدر ولایـت (١٣٨٥)، شاوی (١٣٨٧)، زمزم هدایت (١٣٨٣) 2 حسن سلوک مهدویکنی (١٣٧١)، آمدی (١٣٦٦)، شریفی (١٣٧٨)، طبرسـی (١٣٧٩)، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت (١٣٨٥)، زمزم هدایت (١٣٨٣) 3 اخوت ایمانی مؤسسه فرهنگی قدر ولایت (١٣٨٦)، ردادی (١٣٨٩)، محدثی (١٣٨٥) نتیجه گیری و پیشنهادها بدیهی است روابط بین فردی اسرا که در اعتقادات مذهبی آنها ریشه داشـت و بـه طـور کـل بیانگر وجود فرهنگ ایثار در جامعه است ، سرمایه اجتماعی بزرگی محسوب میشد."