چکیده:
شکلگیری و تکامل سیستمهای بینالمللی و منطقهای، از پرسمانهای مورد کشمکش در ادبیات روابط بینالملل است. در این پهنه، نظریههای گوناگونی به این پرسمان پرداختهاند؛ ولی بیتوجهی به مدل تکامل در وضعیت پیچیدگی و آشوبی و انگاشتی خطی از شکلگیری شبکههای منطقهای، آنها را از تبیین واقعیتهای نوین دور کرده است. نظریه پیچیدگی و آشوب، چرخشی نوین را در پرسمان شکلگیری و تکامل شبکههای منطقهای سبب شده است. به همین علت پرسش بنیادی مقاله بر محوریت این پرسمان شکل میگیرد که مدل نظری شکلگیری و تکامل شبکههای منطقهای بر پایه قواعد پیچیدگی، از چه عناصری شکل گرفته است. نویسنده بر این باور است که نیروهای بنیادین و فشارها، واحدها را وارد سیستمهایی با ویژگی چندپیکری کرده و پس از آن دینامیک تکامل و ویژگیهای نوظهور سیستم در حال تکامل رهآورد نوآوریهای ارتباطی است؛ پرسمانی که سبب شکلگیری سازهها و الگوهای نظم نوظهور منطقهای میشود. سیستم چندپیکری، فشارهای داخلی و سیستمی، خوشهای شدن نظم، ترکیب خوشهها در قالب سیستم چندپیکری، همافزایی و سیکلی بودن فرایند حیات سیستم و سیالیت در شکلبندی، از قواعد بنیادی تکامل و شکلگیری سازهها و الگوهای نظم منطقهای نوظهورند. این مقاله مدل نظری را برای ملاحظه تکامل در حوزه نظمهای منطقهای بر پایه نظریه پیچیدگی پیشنهاد میکند.
The evolution of regional and global systems is one controversial subject in international relations literature. Traditional and linear imagine to forming of global and regional systems will throw distance between current theories and new realities. Theory of complexity and chaos by attention to these realities is a new turning point in explaining evolution of regional networks.The complexity theory have been slowly making their way into international relations (IR), and will extend our understanding of the dynamics of international politics. In this respect the article wants to suggest a new perspective on evolution of systemic orders. Author argues that fundamental forces and pressures cause the enternce of states to multi body system and then evolution dynamic and emergent features of evolving system are resulted by relational inovations which make new constructions and emergent order patterns. This article argues for a relational ontology belives that complex interactions among the elements of an assemblage can produce emergent regional construction and order and in continue these emergent effects themselves reshape the systems elements.
خلاصه ماشینی:
متغیر نیازهای اقتصادی مورد تأکید نوکارکردگرایی هاس (١٩٦١ ,Haas) ارتباطات مورد نظـر کارل دویچ (١٩٦٨ ,Deutsch) سیکل های سه گانه یعنی سیکل تصمیم ، سیکل بسته و شالوده بندی و سرانجام سیکل تحول در همگرایی و هم پیوندی مورد تأکید اشمیتر (٢٠٠٤ ,١٩٧٠ ,Schmitter)، تقاضا و عرضه و آمیختگـی دیـدگاه هـای نوکـارکردگرایی و نظریـه هـای حکومـت محـور در همگرایی ماتلی (١٩٩٩ ,Mattli)، فرضیۀ برون گرایی (١٩٩٣ ,Baldwin) ، مدل شبکه هـای حمـایتی (١٩٩٩ ,Sikkink &Keck ) یا مدل قدرت چانه زنی (٢٠٠٥ ,ritierHe &Farrell )، مدل مجموعه های امنیتی (٢٠٠٣ ,Waever &Buzan )، دیدگاه گفتمانی و سازه انگارانۀ پرسمان همگرایـی منطقـه ای (٢٠٠٤ ,Langenhove &Slocum )، از جمله متغیرهای تبیین کننده و مطرح در شکل گیری منـاطق و نظم های منطقه ای هستند.
به این ترتیب شکل گیری منطقه و نظم های منطقه ای بر پایۀ متغیرهای گوناگون مورد توجـه قرار گرفته است ؛ اما یکی از مهم ترین جستارها این است که سیستم بن ی الملل از حالت ساده به وضعیت پی یچده و آشوبی تحول یافته است .
در اینجا سیاست جهانی در قالب سیستم انطباقی پی یچده ای است که کنش های متقابل غیرخطی و پویا بن ی کارگزاران را در درون خود دارد و در سطح کارگزاران و ساختارها، تغییرات تکاملی را سبب میشود (٥٤ :٢٠١٣ ,Curtis &Acuto ).
به این ترتیب پرسمان تکامل و شکل گیری نظم های منطقه ای در سیستم های چندپیکری و چندلایه ای مطرح است .