چکیده:
در نیمه دوم قرن بیست بویژه پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران شاهد بیداری اسلامی و حرکت مجدد مسلمانان به سمت هویتیابی تمدنی هستیم. در میدان جهان اسلام کشورهای ج.ا.ایران، عربستان سعودی، مالزی و ترکیه، بیش از دیگران به نظریهپردازی در راستای مهدشدن تمدنی پرداختهاند. این کشورها در صدد ارائه الگوی اسلام تمدنی برای دستیابی به توسعه، پیشرفت و کسب استقلال هستند. در جمهوری اسلامی ایران، مقام معظم رهبری، آیت الله خامنهای، موضوع «تمدن نوین اسلامی» را مطرح نمودند. از نظر ایشان هدف نهایی جمهوری اسلامی ایران رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. همزمان با این مسئله شاهد شکل گیری بحث «نوعثمانیگری» در ترکیه، «اسلام حضاری» در مالزی و تکاپوی «اسلام وهابی» عربستان برای محوریت در جهان اسلام هستیم. هریک از این کشورها تلاش دارند با طرح بحث اسلام تمدنی در میدان جهان اسلام خود را بهترین محور و الگو معرفی کنند. سؤال اصلی مقاله این است که کدامیک از این چهار کشور در میدان (مرز) جهان اسلام میتوانند محور (مهد) تمدن اسلامی قرار گیرند؟ استخراج مؤلفه-های تمدنساز، نقاط ضعف و قوت و فرصتها و تهدیدهای این چهار کشور برای محوریت الگوی اسلام تمدنی را نشان میدهد. یافتههای مقاله این موضوع را به اثبات میرساند که ج.ا.ایران با توجه به تراث فرهنگی و تمدنی عمیق از ظرفیتهای بیشتری در مقایسه با سایر کشورها برای تبدیل شدن به محوریت الگوی تمدنی در میدان جهان اسلام برخوردار است.
Religious violence has become a major culprits blamed for the failure of peace and tolerance in recent decades in the world. Islamic fundamentalists have been considered at the forefront of groups condemned for committing the terrorist acts which make the violence as the natural feature of today's world through interpreting and applying the Islam in a radical fashion. To apprehend this issue، it is necessary to explore intellectual roots of fundamentalism as an ideological agenda presented and fostered in certain Islamic texts. Therefore، this paper tends to tackle with a number of elusive and problematic texts which historically continued to justify and support fundamentalist reading of Islam. For this purpose، Major writings of three reference authors of Islamic fundamentalism، Abd Al-Wahhab، Ibn Taymiyyah and Mawdudi، have been selected. The findings suggest that the violence is represented in three different but interrelated ways in the texts. On one hand، there is a visible and subjective violence which forges and defines an “Other” as a black spot tarnishing divine realm، which in turn demands to destruction as death of “other”. On the other hand، there is an objective and invisible violence that calls for the destruction of earthly logic embodied as Non-Islamic law. This type of violence heralds a divine emancipation. In contrary to this type of violence، there is a third type of violence that not only aims to devastate the law but also strives to perform the law of God and Islamic logic as a replacement for the materialistic logic.
خلاصه ماشینی:
تجزیه و تحلیل این شاخصهها گامی در راستای تأیید این فرضیه است که در میدان جهان اسلام جمهوری اسلامی ایران بیش از سایر کشورها از مؤلفههای تمدن ساز، میراث فرهنگی - تمدنی و غیریتسازی در مقابل تمدن غربی برای تبدیلشدن به محوریت (مهد) برخوردار است.
org, 2016) در پایان این بخش میتوان چنین نتیجه گرفت که: همه کشورهای مورد بررسی از نظر شاخصهای جغرافیایی و سرزمینی جزء قدرتهای برتر در جهان اسلام هستند، اما جمهوری اسلامی ایران از موقعیت و اهمیت بسیار بالاتری نسبت به سایر کشورها برخوردار است.
اهمیت جمعیت در حیات سیاسی جامعه تا آنجایی است که از جمعیت بهعنوان یکی از شروط لازم برای تشکیل دولت نام بردهاند بر اساس دادههای جدول، ایران رتبه اول جمعیتی میان این چهار کشور را دارد و این برتری را در سالهای آینده نیز حفظ خواهد کرد.
com, 2016) در زمینه تنوع قومی مذهبی باید به این مسئله اشاره کرد که در جمهوری اسلامی ایران به نسبت سایر کشورها وحدت و یگانگی قومی- مذهبی در قالب حاکمیت واحد کمتر با چالش مواجه شده است، اما در ترکیه چالش قوم کرد، در مالزی شورشهای نژادی اقوام چینی و هندی و در عربستان چالش اقلیت مذهبی شیعیان همواره وجود داشته و حتی گاهی حاکمیت را با تهدیداتی جدی مواجه ساخته است.
جمهوری اسلامی ایران درصدد ارائه الگوی مردمسالاری دینی به جهان اسلام است، اما ساختار حکومت در ترکیه، مالزی و بهویژه عربستان مادیگرایانه است و اهداف و ارزشهای انسانی و الهی جایگاه چندانی در آن ندارد.