چکیده:
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و مقایسه ساختار نگاشتهای علمی همواژگانی مقالات علم اطلاعات و دانششناسی در وبگاه علم (web of science) در دو دوره قبل و بعد از پیدایش وب است. همچنین، بهطور خاص به تاثیرگذاری فناوری وب بر مطالعات این رشته در دوره اخیر نیز پرداخته شده است.
روش: پژوهش حاضر توصیفی بوده و از لحاظ نوع کاربردی است که در آن از رویکرد همواژگانی علمسنجی بر اساس فنون تحلیل شبکههای اجتماعی بهره گرفته شده است. جامعه پژوهش بهصورت سرشماری شامل 9002 مقاله علم اطلاعات و دانششناسی در دوره قبل از پیدایش وب (1993-1997) و 16475 مقاله در دوره بعد از پیدایش وب (2009- 2013) در وبگاه علم است. تحلیلهای آماری شامل آزمونهای آماری همبستگی، کای دو، و همچنین شاخصهای مرکزیت است. در فرایند انجام پژوهش از نرمافزارهایRavar Premap، SPSS، Excel، UCINET و NetDraw استفاده شده است.
یافتهها: نتایج مطالعه نشان داد مفاهیم «کتابخانه» و «اطلاعات» محور مطالعات قبل از پیدایش وب را تشکیل میدهند؛ در دوره اخیر نیز مفاهیم «وب»، «اطلاعات»، «پژوهش»، «تحلیل استنادی»، «دانش»، «کتابخانه»، «مجلات»، و «فناوری» محور مطالعات قرار گرفتهاند. یافتهها نشان میدهد در دوره پس از پیدایش وب علاوه بر افزایش مثبت و معنیدار مفاهیم وبمحور، شاهد حضور مفاهیم جدید در بطن بروندادهای علمی علم اطلاعات و دانششناسی هستیم.
اصالت/ارزش: نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت توجه بیشتر به زمینههای مطالعاتی نوین این حوزه شامل سازماندهی دانش، سنجش علم و فناوری، منابع وبمحور، اینترنت و فناوری اطلاعات، و توسعه فنی کتابخانهها تاکید مینماید. زمینههای مطالعاتی یاد شده تاثیر مستقیم در آموزش، پژوهش و ارائه خدمات کتابخانهها دارند؛ لذا، برنامهریزان تیمهای آموزشی و پژوهشی این حوزه میتوانند در زمینههای یاد شده به توسعه حوزههای مطالعاتی نوین آموزشی و پژوهشی اقدام نمایند.
خلاصه ماشینی:
"در این چهارچوب ، به ساختار دانش مضبوط علم اطلاعـات و دانـش شناسـی بـه عنـوان یک فرآیند پویا، و همچنین به عدم تجانس و افزایش قدرت سـاختار مفـاهیم و موضـوعات علـم اطلاعات و دانش شناسی پرداخته شده است ؛ برای این منظـور، بـا اسـتفاده از شـاخص تـراکم ، بـر اساس یک رویکرد «بالا بـه پـایین ١»، تجـانس حـوزه هـای مطالعـاتی ایـن رشـته ، بـه صـورت یـک مجموعه در یک نقشۀ جهانی کلی ترسـیم شـد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) پرسش دوم : مرکزیـت و محوریـت واژگـان و مفـاهیم علـم اطلاعـات و دانـش شناسـی در دورة قبل از پیدایش وب (١٩٩٣-١٩٩٧) در پایگاه وبگاه علم چگونه است ؟ جهــت تعیــین محوریــت مطالعــات واژگــان دردورة اول ، واژگــان دارای بیشــترین مقــدار «شاخص های مرکزیت »محاسبه و در جدول ٢نشـان داده شـده اسـت .
شبکۀ اجتماعی هم آیندی واژگان علم اطلاعات و دانش شناسی (١٩٩٣-١٩٩٧) پرسش سوم : شبکه های مرکزی واژگان و مفاهیم علـم اطلاعـات و دانـش شناسـی در دورة قبل از پیدایش وب (١٩٩٣-١٩٩٧) در پایگاه وبگاه علم چگونه است ؟ از آنجـایی کـه در شـبکۀ اجتمـاعی واژگـان علـم اطلاعـات و دانـش شناسـی در دورة اول واژگان library وinformation دارای بیشترین مقـادیر شـاخص هـای مرکزیـت مـی باشـند، بـرای بررسی دقیق ترو جزئی تر وضعیت این دو واژة برتر در نقشۀ علمـی واژگـان مقـالات ، شـبکه هـای مرکزی این دو واژة تأثیرگذار در نمودار ٢ترسیم شد."