چکیده:
این پژوهش با هدف تحلیل چنددیدگاهی ادبی، هنری و روانشناختی-اجتماعی حکایتهای
کتاب جوامع الحکایات عوفی، نویسندة قرن هفتم ه.ق. انجام شده است. توجه به تحلیل این
حکایات از ابعاد چندگانه از ویژگی واقعگرا و گسترة وسیع موضوعی آنها در کنار برخورداری
از هنر ادبی مایه میگیرد و از این رو، منبع نادر و ارزشمندی از ادبیات کهن در باب چنین
پژوهشی را فراهم میآورد؛ بدین منظور، ابتدا ویژگیهای هنری و ادبی این حکایتها در ابعاد
چندگانه مکاتب ادبی، گفتمان در سطوح شناختی، عاطفی، زیباییشناختی، پدیدارشناختی ...
بررسی شده است؛ سپس به تحلیل آنها در باب زنان و تبیین روانی و اجتماعی شخصیت آنان
از دو بعد رفتار بین زنان و مردان و توانایی اقناعی پرداخته شده است. بر اساس نتایج، حتی در
مقام ستایش زن، تفکر فرودستی و وابستگی روانی و اجتماعی زن در مقایسه با مرد مشهود
است که در قالب پارسایی جبرگرایانه و مردمحور، عفت ریاضت جویانه، خردورزی
دیگرخواهانه و انکار عواطف و احساسات در حکایات بیان شده است.
خلاصه ماشینی:
"ب ) کاربرد تحلیل شناختی رفتار با توجه به مضمون روایت میتوان گفت رفتار بد و خشن همسر در این داستان به احتمال قوی نشاندهندة همخوانی اجتماعی یا به عبارتی رفتاری رایج در میان افراد نیست ؛ اما معلوم نیست که با علتی درونی و همسان است - یعنی او ذاتا فردی خشن و بداخلاق است و غالبا در موقعیت های دیگر نیز رفتاری تند دارد -یا با علتی بیرونی و متمایز است -یعنی تنها با همسر خود و در موقعیتهای خاص .
الف ) ابعاد شناختی رفتار زن در تحلیل اجتماعی-روانی ٢٦ در این حکایت نیز ابتدا سه عامل شناختی همسانی، همخوانی و تمایز را در رفتار شخصیتها میسنجیم : - آیا رفتار زن از گونۀ رفتارهایی است که دیگر افراد جامعۀ او نیز انجام میدهند؟ 26 (همخوانی اجتماعی دارد) ٢٦ - آیا او در محیطهای دیگر و با افراد دیگر نیز چنین رفتاری دارد؟ (با علتی درونی و همسان است ) - آیا در بعضی موقعیتهای خاص این رفتار از او سر میزند؟ (علتی بیرونی و متمایز دارد) در این مورد نیز باید دید که آیا عوامل شناختی ذکرشده میزان زیادی از همخوانی، همسانی، و تمایز را در رفتار او نشان میدهد که در این صورت در جامعۀ اعراب بروز این گونه رفتار از زنان شکلی پذیرفته و عام است ؛ اما اگر برای مثال همخوانی و تمایز کم اما همسانی بسیار باشد، رفتار او ناشی از ویژگی درونی و فردی او خواهد بود."