چکیده:
بی گمان، برابریابی برای واژه های بیگانه موجود در زبان فارسی، تلاشی سنجیده، آگاهانه و قابل تقدیر است و این امر از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی تحقق یافته است. نوواژه ها درواقع، نوآوری هایی هستند که برنامه ریزان واژگانی، آن ها را به جای معادل قرضی ایجاد می کنند و بهترین پیامد ممکن برای این واژه ها این خواهد بود که کاربران زبان آن ها را پذیرش می کنند و به زبان عموم راه می یابند. شواهد موجود از مصارف واژگانی کاربران زبان فارسی بیانگر آن است که گاهی کاربران این زبان، تمایل بیشتری برای استعمال واژگان بیگانه نسبت به واژگان مصوب از خود نشان می دهند. دلایل احتمالی این تمایل را می توان با در نظر گرفتن مفهوم «هیجامد» بررسی کرد. هیجامد که از ترکیب دو واژه «هیجان» و «بسامد» حاصل شده است، به هیجانات ناشی از حواسی اشاره می کند که تحت تاثیر بسامد واژگان قرار دارند. نوشته حاضر می کوشد تا با در نظر گرفتن این مفهوم نوظهور و مولفه های سه گانه آن (هیجان، حواس و بسامد) در حوزه واژه گزینی و معادل یابی، راهکارهایی را در جهت افزایش پذیرش واژگان مصوب و کاهش استعمال واژگان بیگانه ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
"اکنون با در نظر گرفتن مفهوم هیجامد، در پاسخ به سؤال مطرحشده می توان گفت که در روند جایگزینی واژة مصوب به جای واژة بیگانه ، «جایگزینی هیجامد٤» به عنوان یک ضرورت اجتنابناپذیر است ؛ به این معنا که هنگامی که فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژة «واسپاری» را در برابر «لیزینگ » به تصویب می رساند، در اثر کاربرد مکرر این واژه و افزایش بسامد، درجات مختلفی از هیجامد برای کاربران شکل می گیرد.
یکی از اقداماتی که می تواند به پذیرش و کاربرد یک نوواژه توسط اهل زبان منجر شود، این است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی باید تلاش کند تا به صورت تدریجی و در یک جریان موازی، درجة هیجامد نوواژة مصوب خود را افزایش و در مقابل ، درجة هیجامد واژة بیگانه را کاهش دهد.
روشهای مختلفی برای ایجاد تداعی مثبت برای هر واژه وجود دارد که از آن جمله می توان به موارد اشاره کرد: الف - معرفی نوواژه توسط افراد مثبت و محبوب: یکی از راهبردهایی که به طور قطع می تواند سبب ایجاد هیجامد مثبت برای هر نوواژه در زبان شود، به کارگیری افرادی برای معرفی نوواژه است که می توانند سبب القای هیجان و بار عاطفی مثبت برای نوواژه شوند، برای نمونه ، چنانچه واژة مصوب توسط افراد محبوب عموم مردم به کار گرفته شود، در همان مراحل ابتدایی معرفی نوواژه، هیجامد مثبتی از نوواژه در ذهن افراد شکل خواهد گرفت ."